Redaktə edilir: Dinar
Bu dəyişiklik geri qaytarıla bilər. Lütfən aşağıdakı müqayisəni yoxlayın və bu dəyişikliyi həqiqətən də etmək istədiyinizə əmin olduqdan sonra "Səhifəni qeyd et" düyməsini basaraq dəyişikliyi geri qaytarın.
| Hal-hazırkı versiya | Mətniniz | ||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:1826-cı ilədək Şəki hakimləri, xanları və s.]]{{Dövlət xadimi | [[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:1826-cı ilədək Şəki hakimləri, xanları və s.]]{{Dövlət xadimi | ||
| azərbaycan dilində adı = Dinar | | azərbaycan dilində adı = Dinar | ||
| portret = Queen_Dinar_fresco,_Moscow_Kremlin.jpg | | portret =Queen_Dinar_fresco,_Moscow_Kremlin.jpg | ||
| izah | | izah = Dinar ağ atın belində – Moskva kremlinin mərmər palatası, taxt-tac zalının şimal tərəfdəki divarında şəkil. | ||
| titul = [[Şəki dövləti| Şəki çariçəsi]] | | titul = [[Şəki dövləti| Şəki çariçəsi]] | ||
| dövr əvvəl = ən geci 1010-cu il | | dövr əvvəl = ən geci 1010-cu il | ||
| Sətir 10: | Sətir 10: | ||
| tacqoyma = | | tacqoyma = | ||
|milliyəti = gürcü | |milliyəti = gürcü | ||
|dini = xristian | |dini = [[xristianlıq|xristian]] | ||
|doğum tarixi = | |doğum tarixi = | ||
|ölüm tarixi = | |ölüm tarixi = | ||
|atası = III Adərnerse | |atası = [[III Adarnase, (Tao-Klarceti)|III Adərnerse]] | ||
|həyat yoldaşı = [[Atrnerseh|Atrnerseh]] | |həyat yoldaşı =[[Atrnerseh|Atrnerseh]] | ||
|uşaqları = [[İşxan Əbu Əbdülmalik]] | |uşaqları = [[İşxan Əbu Əbdülmalik]] | ||
}} | }} | ||
'''Dinar''' | |||
'''Dinar''' — XI əsrin ikinci onilliyinin əvvəllərində Şəkidə hökmdar olmuş çariçə. Hakimiyyətə gəldiyi vaxt və hakimiyyətinin son tarixi məlum deyil. Atası [[Tao-Klarceti]] hakimi, eristavlar-eristavı [[III Adarnase (Tao-Klarcet)|III Adərnerse]], babası Tao-Klarceti knyazı [[I Qurgen (Iberiya)|I Qurgen]] idi. [[Şəki dövləti|Şəki]] hökmdarı [[Atrnerseh |Atrnersehin]] arvadı, Şəki hökmdarı [[İşxan Əbu Əbdülmalik|İşxan Əbu Əbdülmalikin]] anasıdır. | |||
==Haqqında məlumatlar== | ==Haqqında məlumatlar== | ||
{{Orta əsr gürcü mənbələrində Şəki çarlığı ilə Kaxeti arasındakı tarixi sərhədlər}} | {{Orta əsr gürcü mənbələrində Şəki çarlığı ilə Kaxeti arasındakı tarixi sərhədlər}} | ||
“Kartli salnaməsi”ə görə | “Kartli salnaməsi”ə görə | ||
{{sitat2|Heretidə İşxanikin çarlığına qədər onun bütün sələfləri qeyri-prvoslav idilər. İşxannik isə eristavlar-eristavı Qurgenin bacısının oğlu idi, onun anası çariçə Dinar onu pravoslav etdi. Həmin vaxt Bərdə və Azərbaycan salarilər tərəfindən tutuldu{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=144}}.}} | {{sitat2|Heretidə İşxanikin çarlığına qədər onun bütün sələfləri qeyri-prvoslav idilər. İşxannik isə eristavlar-eristavı [[II Qurgen, eristavlar-eristavı|Qurgenin]] bacısının oğlu idi, onun anası çariçə Dinar onu pravoslav etdi. Həmin vaxt Bərdə və Azərbaycan [[salarilər]] tərəfindən tutuldu{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=144}}.}} | ||
“Kartli salnaməsi”ə görə Kaxeti xorepiskopu Davidin ölümündən sonra (1010) Gürcü çarı III Baqrat Heretini tutmuş və çariçə Dinarı əsir götürmüşdür{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=149}}. Əsir götürüldüyü zaman onun 90-dan çox yaşı olmalı idi{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=97}}. | “Kartli salnaməsi”ə görə Kaxeti xorepiskopu Davidin ölümündən sonra (1010) Gürcü çarı [[III Baqrat]] Heretini tutmuş və çariçə Dinarı əsir götürmüşdür{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=149}}. Əsir götürüldüyü zaman onun 90-dan çox yaşı olmalı idi{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|p=97}}. | ||
XI əsr gürcü tarixçisi Sumbat Davitisdze yazır ki, III Baqratın ölümündən sonra (1014, yaxud 1015), oğlu | XI əsr gürcü tarixçisi [[Sumbat Davitisdze]] yazır ki, III Baqratın ölümündən sonra (1014, yaxud 1015), oğlu | ||
{{sitat2|Georginin hakimiyyəti dövründə Herret-Kaxeti ölkəsi müstəqillik əldə etdi, | {{sitat2|[[Georgi (Gürcüstan çarı)|Georginin]] hakimiyyəti dövründə Herret-Kaxeti ölkəsi müstəqillik əldə etdi, [[aznaur]]ların xəyanətinə görə eristavlar tutuldu və əvvəlki hakimlər öz ölkələrinə sahib oldular{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=228}}.}} | ||
Burada adları çəkilməsə də çariçə Dinarın və Kaxeti xorepiskopu III Kvirikenin (sonralar Böyük Kvirike adlandı) 4-5 ildən sonra müvafiq olaraq Şəkidə və Kaxetidə yenidən hakimiyyətə qayıtmalarına işarə olunur. “Kartli salnaməsi”ə görə III Baqrat çariçə Dinarı əsir götürdükdən 1 il sonra Kaxeti xorepiskopu III Kvirikeni də əsir götürmüş və özü ilə sarayına aparmışdı{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=149}}. Lakin bundan sonra tarixi mənbələrdə yalnız III Kvirikenin həyat və fəaliyyəti barədə məlumatlar var, çariçə Dinar haqqında isə heç bir məlumat yoxdur. | Burada adları çəkilməsə də çariçə Dinarın və Kaxeti xorepiskopu III Kvirikenin (sonralar [[Böyük Kvirike]] adlandı) 4-5 ildən sonra müvafiq olaraq Şəkidə və Kaxetidə yenidən hakimiyyətə qayıtmalarına işarə olunur. “Kartli salnaməsi”ə görə III Baqrat çariçə Dinarı əsir götürdükdən 1 il sonra Kaxeti xorepiskopu III Kvirikeni də əsir götürmüş və özü ilə sarayına aparmışdı{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=149}}. Lakin bundan sonra tarixi mənbələrdə yalnız III Kvirikenin həyat və fəaliyyəti barədə məlumatlar var, çariçə Dinar haqqında isə heç bir məlumat yoxdur. | ||
===Müqəddəs elan olunması=== | ===Müqəddəs elan olunması=== | ||
[[Şəkil:Saint_Queen_Dinar.jpg|thumb| | [[Şəkil:Saint_Queen_Dinar.jpg|thumb|right|100px|Müasir gürcü ikonoqrafiyasında Dinar (Moskva kremlindəki analoji obraz]] | ||
“Kartli salnaməsi”ndə oğlu İşxaniki pravoslav etməsi barədə yazılanlar | “Kartli salnaməsi”ndə oğlu İşxaniki pravoslav etməsi barədə yazılanlar, onun bütün Şəki-Heretini pravoslav etməsi kimi başa düşülür və [[Gürcü pravoslav kilsəsi]] onun adını müqəddəslər siyahısına daxil etmişdir; dindar gürcülər üçün iyunun 30-u müqəddəs çariçə Dinarın anım günüdür. | ||
===Rusiyada Dinara=== | ===Rusiyada Dinara=== | ||
Dinara XV – XVI əsrin əvvəllərinə aid Moskva povestlərindən birinin – “İberiya çariçəsi Dinara haqqında povest”in ({{lang-ru|Повесть об Иверской царице Динаре}}) baş qəhrəmanı hesab edilir. Povest öz dövründə çox məşhur olmuş, IV İvan Qroznı 1552-ci ildə | Dinara XV – XVI əsrin əvvəllərinə aid Moskva povestlərindən birinin – “İberiya çariçəsi Dinara haqqında povest”in ({{lang-ru|Повесть об Иверской царице Динаре}}) baş qəhrəmanı hesab edilir. Povest öz dövründə çox məşhur olmuş, [[IV İvan Qroznı]] 1552-ci ildə [[Kazan]]ı tutan vaxt oxunmuşdur. | ||
===Qəbri barədə iddialar=== | ===Qəbri barədə iddialar=== | ||
[[Şəkil:Dinarın qəbri.jpg|thumb|right|100px|Çariçə Dinara aid olması ehtimal edilən qəbir.]] | [[Şəkil:Dinarın qəbri.jpg|thumb|right|100px|Çariçə Dinara aid olması ehtimal edilən qəbir.]] | ||
Müasir erməni tədqiqatçılarından tarix elmləri doktoru Qriqor Qriqoryan hesab edir ki, Qafan şəhəri yaxınlığında yerləşən [[Vahanvəng]] monastırı ərazisində aşkar olunmuş və üzərində erməni əlifbası ilə “Dinar” yazılmış qəbir, məhz, Atrnersehin arvadı Dinarın qəbridir{{sfn|Григорян Г. М.|1972|p=222, 223}}. Qriqor Qriqoryan Vahavəng monastırı ərazisində arxeoloji qazıntılara rəhbərlik etmişdir. | Müasir erməni tədqiqatçılarından tarix elmləri doktoru Qriqor Qriqoryan hesab edir ki, [[Qafan]] şəhəri yaxınlığında yerləşən [[Vahanvəng]] monastırı ərazisində aşkar olunmuş və üzərində erməni əlifbası ilə “Dinar” yazılmış qəbir, məhz, Atrnersehin arvadı Dinarın qəbridir{{sfn|Григорян Г. М.|1972|p=222, 223}}. Qriqor Qriqoryan Vahavəng monastırı ərazisində arxeoloji qazıntılara rəhbərlik etmişdir. | ||
===Tao-Klarceti knyazlarının nəsl şəcərəsində Dinar (ingiliscə)=== | ===Tao-Klarceti knyazlarının nəsl şəcərəsində Dinar (ingiliscə)=== | ||
{{Family tree of Bagrationi dynasty of Tao-Klarjeti}} | {{Family tree of Bagrationi dynasty of Tao-Klarjeti}} | ||
| Sətir 50: | Sətir 53: | ||
{{İstinad siyahısı}} | {{İstinad siyahısı}} | ||
== | == Həmçinin bax == | ||
[[Şəki dövləti]] | |||
==Linklər== | |||
*[http://www.pravenc.ru/text/178261.html Динар// Православная энциклопедия] | |||
*[http://old-ru.ru/07-13.html Повесть о царице Динаре]. | |||
==Mənbələr== | |||
# {{kitab3 | # {{kitab3 | ||
| müəllif = Əliyev Ş. H. | | müəllif = Əliyev Ş. H. | ||
| Sətir 62: | Sətir 73: | ||
| nəşr = | | nəşr = | ||
| yer = Bakı | | yer = Bakı | ||
| nəşriyyat = Təhsil | | nəşriyyat = [[Təhsil nəşriyyatı|Təhsil]] | ||
| il = 2007 | | il = 2007 | ||
| cild = | | cild = | ||
| Sətir 119: | Sətir 130: | ||
|pmid = | |pmid = | ||
}} | }} | ||
{{Şəkidə hakimiyyətdə olmuş şəxslər}} | {{Şəkidə hakimiyyətdə olmuş şəxslər}} | ||
{{Yaxşı məqalə}} | |||
{{ | |||
[[az: Dinar (çariça)]] | [[az: Dinar (çariça)]] | ||
[[en: Dinar of Hereti]] | [[en: Dinar of Hereti]] | ||