Şəki Ensiklopediyası

Əbdüləzəl Dəmirçizadə: Redaktələr arasındakı fərq

Məqalə Müzakirə

Əbdüləzəl Dəmirçizadə (redaktə)

21:41, 9 aprel 2023 versiyası

368 bayt əlavə edildi ,  9 aprel 2023
→‎Vəfatı
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
(2 redaktor tərəfindən edilmiş 31 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış jurnalistlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış şair və yazıçılar]]
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış jurnalistlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış şair və yazıçılar]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış pedaqoqlar]]
{{Alim  
{{Alim  
  |Piktoqram            = yazar
  |Piktoqram            = yazar
Sətir 5: Sətir 5:
  |Tam adı              = Dəmirçizadə Əbdüləzəl Məmməd oğlu  
  |Tam adı              = Dəmirçizadə Əbdüləzəl Məmməd oğlu  
  |Şəkil                = Əbdüləzəl_Dəmirçizadə.jpg
  |Şəkil                = Əbdüləzəl_Dəmirçizadə.jpg
  |Şəklin ölçüsü        =  
  |Şəklin ölçüsü        = 140
  |Şəklin izahı          = Əbdüləzəl Dəmirçizadə.
  |Şəklin izahı          = Əbdüləzəl Dəmirçizadə.
  |Doğum tarixi          = {{Doğum tarixi|1909|7|8}}
  |Doğum tarixi          = {{Doğum tarixi|1909|7|8}}
  |Doğum yeri            = [[Nuxa]], [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, {{Rusİmp}}
  |Doğum yeri            = [[Nuxa]] (indiki Şəki), [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, {{Rusİmp}}
  |Vəfat tarixi          = {{Vəfat tarixi və yaşı|1979|4|10|1909|7|7}}
  |Vəfat tarixi          = {{Vəfat tarixi və yaşı|1979|4|10|1909|7|7}}
  |Vəfat yeri            =  
  |Vəfat yeri            =  
Sətir 22: Sətir 22:
  |Elmi dərəcəsi        = filologiya elmləri doktoru
  |Elmi dərəcəsi        = filologiya elmləri doktoru
  |Elmi adı              = professor
  |Elmi adı              = professor
  |İş yeri              = V.İ.Lenin adına Azər­baycan Pedaqoji İnsti­tutu, azər­baycan dilçiliyi kafed­rası (müdir)
  |İş yeri              = V.İ.Lenin adına Azər­baycan Pedaqoji İnsti­tutu, Azər­baycan dilçiliyi kafed­rası (müdir)
  |Alma-mater            = <!--Qədim təhsil ocaqları-->
  |Alma-mater            = <!--Qədim təhsil ocaqları-->
  |Təhsili              = <!--Müasir təhsil ocaqları-->
  |Təhsili              = {{*}}Nuxa Müəllimlər Se­mi­nariyası (2-ci kursdan, 1925–1927)
{{*}}S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti, peda­qoji fakültə­ (1929–1932)
{{*}}V.İ.Lenin adına Azərbaycan Pedaqoji İnstitutu, aspirantura (1933–1937)
  |Elmi rəhbəri          =  
  |Elmi rəhbəri          =  
  |Tanınmış yetirmələri  =  
  |Tanınmış yetirmələri  =  
Sətir 30: Sətir 32:
  |Mühüm layihələri      =  
  |Mühüm layihələri      =  
  |Üzvlüyü              = Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üz­vü
  |Üzvlüyü              = Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üz­vü
  |Mükafatları          = {{Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi|1973}}{{Azərbaycan SSR dövlət mükafatı|1974}}
  |Mükafatları          = {{Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi|1973}}{{Azərbaycan SSR dövlət mükafatı|1974}}<br/>{{"Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni (SSRİ)}}
  |İmzası                =  
  |İmzası                =  
  |Sayt                  =  
  |Sayt                  =  
  |Commons              =  
  |Commons              =  
}}
}}
'''Əbdüləzəl Dəmirçizadə''' (1909–1979) — filologiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üz­vü, [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]], [[Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı]] laureatı, V.İ.Lenin adına Azər­baycan Pedaqoji İnsti­tutunun azər­baycan dilçiliyi kafed­rasının müdiri.  
'''Əbdüləzəl Dəmirçizadə''' (1909–1979) — filologiya elmləri doktoru, professor, [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]], [[Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı]] laureatı, Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üz­vü, V.İ.Lenin adına Azər­baycan Pedaqoji İnsti­tutunun Azər­baycan dilçiliyi kafed­rasının müdiri. Azərbaycan dilçiliyində azərbaycan dilinin tarixi sahəsinin banisi, ayrı-ayrı yazılı abidələrin və yazıçıların əsərlərinin tədqiqatçısı olub. Elmi kadrların hazırlanmasında xidmətləri var. Gəncliyində bədii yaradı­cılığa həvəs göstərmiş, şeir, heka­yə və oçerklər yazmışdır.


== Haqqında məlumatlar ==
== Haqqında məlumatlar ==
8 iyul 1909-cu il tarixdə Nuxada anadan olub.
8 iyul 1909-cu il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub.


=== Təhsili ===
=== Təhsili ===
Nuxada ibtidai və or­ta təh­sil alıb.
1917 – 1922-ci illərdə Nuxadakı “Həqiqətül-maarif” adlanan yeni tipli məktəbdə,


Nuxa Müəllimlər Se­mi­nariyasını bitirib.
1923 – 1924-cü illərdə Nuxa nümunə-zəhmət məktəbində,


1929-cu ildə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin peda­qoji fakültə­sinə,  
1925 – 1927-ci illərdə Nuxa Müəllimlər Se­mi­nariyasında (2-ci kursdan),


1933-cü ildə V.İ.Lenin adına Azərbaycan Pedaqoji İnstitutun aspiranturasına daxil olub.
1929 – 1932-ci illərdə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin peda­qoji fakültə­sində,
 
1933 – 1937-ci illərdə isə V.İ.Lenin adına Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun aspiranturasında təhsil alıb.


=== Əmək fəaliyyəti ===
=== Əmək fəaliyyəti ===
1925-ci ildən Nuxa şəhər 2 saylı mək­tə­bində müəl­lim işləyib.  
1925 – 1927-ci illərdə Nuxa şəhər 2 saylı orta mək­tə­bində müəl­lim işləyib.
 
1940 – 1943-cü illərdə S.M.Kirov adına Azər­baycan Dövlət Universi­tetində,
 
1943 – 1979-cu illərdə isə V.İ.Lenin adına Azər­baycan Pedaqoji İnsti­tutunda Azər­baycan dilçiliyi kafed­rasının müdiri olub.


=== Ədəb-publisistik fəaliyyəti===
==== İkinci iş yerləri====
1925-ci ildə ilk məqaləsi «Yeni Məktəb» məc­muəsində dərc olunub.
1951 – 1960-cı illərdə Azərbaycan SSR EA Nizami adına Ədəbiyyat və Dil İnstitutunda azərbaycan dilinin tarixi şöbəsinin müdiri olub.


Gəncliyində bədii yaradı­cılığa bö­yük həvəs göstərib, bir sıra şeirlər, heka­yə­lər və oçerklər yazıb.  
=== Ədəbi-publisistik fəaliyyəti===
1925-ci ildə ilk məqaləsi “Yeni Məktəb” məc­muəsində dərc olunub.


1927-ci ildən [[Şəki (qəzet)|“Şəki fəhləsi”]] qəzetinin müxbirlər dərnəyinə rəhbərlik edib.
1929-cu ildən “Dan ulduzu”, “Gənc bolşevik”, “Hücum”, “Şərq qadını” jurnallarında bədii əsərləri çap olunub.
=== Elmi fəaliyyəti===
=== Elmi fəaliyyəti===
1936-cı ildə «Türk dili» adlı ilk elmi kitabı,  
1936-cı ildə “Türk dili” adlı ilk elmi kitabı,  


1938-ci ildə «Azər­bay­can ədəbi dili tarixinin xüla­sə­ləri» adlı ikinci kitabı çap olunub.  
1938-ci ildə “Azər­bay­can ədəbi dili tarixinin xüla­sə­ləri” adlı ikinci elmi kitabı çap olunub.  


1940-cı ildə filolo­giya elmləri nami­zə­di elmi dərəcəsini alıb.
1940-cı ildə filolo­giya elmləri nami­zə­di elmi dərəcəsini alıb.


1944-cü ildə «Azərbaycan di­linin ta­rixi (qədim dövr)» mövzusunda dok­tor­luq disser­ta­siyası müdafiə edib.  
1944-cü ildə “Azərbaycan di­linin ta­rixi (qədim dövr)” mövzusunda dok­tor­luq disser­ta­siyasını müdafiə edib.  


1945-ci il­də isə professor elmi adını alıb.  
1945-ci il­də professor elmi adını alıb.  


1955-ci il­də Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üz­vü seçil­ib.  
1955-ci il­də Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üz­vü seçil­ib.


Onun 20-dən çox ki­tabı, 200-dən artıq elmi və elmi-me­to­dik məqa­ləsi çap olun­mub. Bu əsər­lərdə yenilikçi alim ki­mi daha çox Azər­baycan dilçiliyinin iş­lə­nil­mə­miş sahələri (fonetika, orfoepiya, eti­mo­lo­gi­ya, üslubiy­yat, dil tarixi və s.) araş­dı­rıl­mış­dır. Alimin «Azərbaycan dili tarixi xü­la­sə­lə­ri», «M.F.Axundov dil haq­qında və Axun­do­vun dili», «Azər­baycan dilinin tarixi», «Azər­bay­can ədəbi dilinin inkişaf yolları», «Kitabi-Dədə Qorqud» dastanının dili», «Azəri ədəbi di­linin tarixi», «Azərbaycan di­li­­nin tarixi qram­matikası»  və ölümün­dən sonra çap olun­muş «Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi (II his­sə)», «Azər­baycan dili orfoepi­yasının əsasları» ki­­tabları yalnız Azərbaycan dilçi­liyi­ni deyil, ümu­milikdə türkologiya elmini zən­gin­ləş­dir­miş­dir. Görkəmli alim etimoloji tədqi­qat­lar sahəsində də xey­li iş görmüş, araş­dırmalarını ümu­mi­ləş­di­rə­rək 1962-ci ildə «50 söz» adlı orijinal kitab nəşr etdirmişdir.
1956 – 1976-cı illərdə Azərbaycan SSR EA Rəyasət Heyəti yanında Terminologiya Komitəsinin sədr müavini olub.


AMEA-nın müxbir üzvü Əbdüləzəl Də­mir­çizadə 1979-cu ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir.
20-dən çox ki­tabın, 200-dən artıq elmi və elmi-me­to­dik məqa­lənin müəllifidir.


=== Əmək fəaliyyəti===
50-dən çox elmlər namizədi və elmlər doktorunun elmi rəhbəri olub.
1940–1943-cü illərdə S.M.kirov adına Azər­baycan Dövlət Universi­tetində,
 
1943-cü ildən ömrünün sonuna qə­dər isə V.İ.Lenin adına Azər­baycan Pedaqoji İnsti­tutunda azər­baycan dilçiliyi kafed­rasının müdiri olub.


=== Təltif və mükafatları ===
=== Təltif və mükafatları ===
* “[[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]]” fəxri adı (1973);
* “[[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]]” fəxri adı (1973);
* A[[zərbaycan SSR dövlət mükafatı]] (1974).
* [[Azərbaycan SSR dövlət mükafatı]] (1974);
 
* [["Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni (SSRİ)|“Qırmızı Əmək Bayrağı” ordeni]];
* medallar.


=== Vəfatı===
=== Vəfatı===
10 aprel 1979-cu il tarixdə – 69 yaşında, Bakıda vəfat edib.
10 aprel 1979-cu il tarixdə – 69 yaşında, Bakıda vəfat edib. Bakıda İkinci Fəxri xiyabanda dəfn olunub.


=== Xatirəsi ===
=== Xatirəsi ===
Sətir 92: Sətir 103:
Bakıda vaxtilə yaşadığı evin divarına memorial lövhə vurulub.  
Bakıda vaxtilə yaşadığı evin divarına memorial lövhə vurulub.  
<gallery mode=packed heights=190px style="text-align:center">
<gallery mode=packed heights=190px style="text-align:center">
Fayl:Могила Абдулазала Демирчизаде в Баку.jpg|Əbdüləzəl Dəmirçizadənin qəbri, İkinci Fəxri Xiyaban, Bakı.
Fayl:Могила Абдулазала Демирчизаде в Баку.jpg|Əbdüləzəl Dəmirçizadənin qəbri, İkinci Fəxri xiyaban, Bakı.
Fayl:Building on Nigar Rafibeyli Street 39.jpg|Əbdüləzəl Dəmirçizadənin Bakıda vaxtilə yaşadığı ev.
Fayl:Building on Nigar Rafibeyli Street 39.jpg|Əbdüləzəl Dəmirçizadənin Bakıda vaxtilə yaşadığı ev.
Fayl:Мемориальная доска Абдулазала Демирчизаде в Баку.jpg|Əbdüləzəl Dəmirçizadənin Bakıda vaxtilə yaşadığı evin divarına vurulmuş ona aid memorial lövhə.
Fayl:Мемориальная доска Абдулазала Демирчизаде в Баку.jpg|Əbdüləzəl Dəmirçizadənin Bakıda vaxtilə yaşadığı evin divarına vurulmuş ona aid memorial lövhə.
Sətir 99: Sətir 110:
==Ədəbiyyat==
==Ədəbiyyat==
# {{ASE|3|406|Dəmirçizadə Əbdüləzəl}}
# {{ASE|3|406|Dəmirçizadə Əbdüləzəl}}
# {{ŞAZ|1|103 – 106}}
# {{ŞAZ|1|103-106}}
# {{OTÖ|182 – 185|Ana dili başqa dillərin açarıdır, azərbaycan dilinin qüdrətli alimi}}
# {{OTÖ|182-185|Ana dili başqa dillərin açarıdır, azərbaycan dilinin qüdrətli alimi}}
# {{AME|6|557|Dəmirçizadə Əbdüləzəl|13821}}
# {{AME|6|557|Dəmirçizadə Əbdüləzəl}}
# {{cite web | last =|url=http://science.gov.az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3351 |title=Vəfat etmiş müxbir üzvlər/Dəmirçizadə Əbdüləzəl Məmməd oğlu |author= |date= |website=http://science.gov.az/ |publisher=  Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyas|language=az |accessdate= |archiveurl = https://web.archive.org/web/20210117151229/http://science.gov.az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3351|archivedate =18 Sep 2018 - 17 Jan 2021 |ref = harv}}
# {{cite web | last =|url=http://science.gov.az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3351 |title=Vəfat etmiş müxbir üzvlər/Dəmirçizadə Əbdüləzəl Məmməd oğlu |author= |date= |website=http://science.gov.az/ |publisher=  Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyas|language=az |accessdate= |archiveurl = https://web.archive.org/web/20210117151229/http://science.gov.az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3351|archivedate =18 Sep 2018 - 17 Jan 2021 |ref = harv}}
{{Yoxlanılmış məqalə}}


[[az:Əbdüləzəl Dəmirçizadə]][[ru:Демирчизаде, Абдулазал Мамед оглы]]
[[az:Əbdüləzəl Dəmirçizadə]][[ru:Демирчизаде, Абдулазал Мамед оглы]]
Mənbə — "https://sheki.org/wiki/Xidməti:MobileDiff/21467...49917"