41.135
redaktə
MediaWiki:1: Redaktələr arasındakı fərq
→Ağakişi bəyin məğlubiyyəti
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
| (Eyni redaktor tərəfindən edilmiş 15 ara dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 31: | Sətir 31: | ||
|vikianbar = | |vikianbar = | ||
}} | }} | ||
'''Gəncə – Qazax arasındakı yolda baş vermiş döyüş (1752)''' — Şəki xanı Hacı Çələbi xan ilə gürcü çarları Teymuraz və İrakli arasında 8 aprel 1752-ci il tarixdə Gəncə – Qazax arasındakı yolda baş vermiş döyüş. Elmi-tarixi ədəbiyyatda düzgün olmayan “'''Qızılqaya xəyanəti'''” adı ilə tanınır. Lakin “Qızılqaya xəyanəti” əslində gürcü çarları Teymuraz ilə İraklinin | '''Gəncə – Qazax arasındakı yolda baş vermiş döyüş (1752)''' — Şəki xanı Hacı Çələbi xan ilə gürcü çarları Teymuraz və İrakli arasında 8 aprel 1752-ci il tarixdə Gəncə – Qazax arasındakı yolda baş vermiş döyüş. Elmi-tarixi ədəbiyyatda düzgün olmayan “'''Qızılqaya xəyanəti'''” adı ilə tanınır. Lakin “Qızılqaya xəyanəti” əslində gürcü çarları Teymuraz ilə İraklinin Gəncə yaxınlığında – Qızılqaya adlı yerdə, Azərbaycan xanlarına xəyanət etmələrinə və onları həbs etdirmələrinə verilən addır, bu döyüş adı deyil və “Gəncə – Qazax arasındakı yolda baş vermiş döyüş” isə həmin '''Qızılqaya xəyanəti'''nə cavabdır. Bu döyüşdə Teymuraz və İraklinin ordusu məğlubiyyətə uğradı. Nəticədə, Gəncə, Qazax, Şəmsəddil, Borçalı, İrəvan xanlıqları Teymurazın nəzarətindən çıxdı və Hacı Çələbi xanın nəzarətinə keçdi. | ||
==Haqqında məlumatlar== | ==Haqqında məlumatlar== | ||
| Sətir 146: | Sətir 146: | ||
====Ağakişi bəyin məğlubiyyəti==== | ====Ağakişi bəyin məğlubiyyəti==== | ||
“Hadisələrin təsviri” adlı anonim gürcü xronikasında göstərilir ki, 10 iyul (Qriqori təqvimi ilə 21 iyul) 1752-ci il tarixdə Hacı Çələbinin oğlu Ağakişi bəy ordu ilə Baydara gəlmiş və həmən tarixdə də çar İrakli qoşun gətirmək üçün Çərkəz ölkəsinə yola düşmüşdür. Çar İrakli Çərkəz ölkəsindən qoşun gətirərək 3 sentyabr (Qriqori təqvimi ilə 14 sentyabr) 1752-ci il tarixdə Ağakişi bəy üzərində qələbə qazanır{{Sfn|СМОМПК (3)|1896|с=52}}. | “Hadisələrin təsviri” adlı anonim gürcü xronikasında göstərilir ki, 10 iyul (Qriqori təqvimi ilə 21 iyul) 1752-ci il tarixdə Hacı Çələbinin oğlu Ağakişi bəy ordu ilə Baydara gəlmiş və həmən tarixdə də çar İrakli qoşun gətirmək üçün Çərkəz ölkəsinə yola düşmüşdür. Çar İrakli Çərkəz ölkəsindən qoşun gətirərək 3 sentyabr (Qriqori təqvimi ilə 14 sentyabr) 1752-ci il tarixdə Ağakişi bəy üzərində qələbə qazanır{{Sfn|СМОМПК (3)|1896|с=52}}. | ||
XVIII əsr gürcü müəllifi olan Papuna Orbelianinin “Ambavni Kartli-sani” (Kartli hadisələri) əsərində göstərilir ki, | |||
{{sitat2| 1752-ci ildə (Gürcüstanın) Şəki-Şirvan xanı Hacı Çələbi tərəfindən işğal edilə bilmə təhlükəsi ilə əlaqədar olaraq, qoşun gətirmək üçün Zedqinidze, Çərkəs ölkəsinə göndərildi. Merab Zedqinidze Çərkəz ölkəsində axtardığını tapdı, amma əli boş qayıtdı, çünki orada pul istədilər; yenidən bir adam göndərdilər və pul verəcəklərini vəd etdilər... | |||
Çərkəz knyazları və zadəganları gəldi və bizim çarımızın əmrinə qulaq asdılar və cavab verdilər: “İstədiyiniz qədər qoşun verə bilərik, amma onlara nə qədər pul verəcəyinizi deyin, sonra qoşunu gətirək”. Düşmən yaxınlaşırdı və məsələ uzana bilərdi. Teymurazın oğlu – Kaxetiya çarı İrakli, özü Çərkəz ölkəsinə qədər getdi, Xevidə dayandı və oradan da çərkəz knyazlarını yola saldı. Çərkəzlər gəlməmişdən əvvəl osetin qoşunu gəldi, çərkəzlərin yüksək vəzifəli şəxsləri gəldilər, qoşun məsələsini müzakirə etdilər və ödəniş təyin etdilər. Çərkəzlər getdilər qoşun toplamağa. Əvvəlcə beş yüz nəfərlik bir qoşun gəldi və (çar) onlarla birlikdə yürüşə çıxdı. | |||
Şiddətli döyüş baş verdi. Hacı Çələbi oğlunun başçılığı ilə düşmən döyüşçülər qılıncını sıyıraraq gürcü ordusunun üzərinə şığıdılar və güclü hücumla osetinləri bir qədər geri çəkilməyə məcbur etdilər. Çar İrakli bundan çox məyus oldu və özü ordunun qabağına çıxıb şir kimi onlara hücum etdi... Hacı Çələbi oğlunu və Gəncə xanını qaçmağa məcbur elədi; çərkəzlər də pişik kimi döyüşə atılıb qızılbaşları qırdılar{{Sfn|Орбелиани П.|1854|с=75-76}}.}} | |||
Rus mənbələrinə görə, | Rus mənbələrinə görə, | ||
| Sətir 480: | Sətir 488: | ||
| hissə = | | hissə = | ||
| hissənin linki = | | hissənin linki = | ||
| başlıq = İrəvan xanlığı | | başlıq = {{abbr|'''İrəvan xanlığı'''|İstinad edilən səhifəyə keçid|1}} | ||
| orijinal = | | orijinal = | ||
| link = http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=26770&pno=30 | | link = http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=26770&pno=30 | ||
| Sətir 505: | Sətir 513: | ||
| hissə = | | hissə = | ||
| hissənin linki = | | hissənin linki = | ||
| başlıq = İrəvan xanlığı (1747–1828) | | başlıq = {{abbr|'''İrəvan xanlığı (1747–1828)'''|İstinad edilən səhifəyə keçid|1}} | ||
| orijinal = | | orijinal = | ||
| link = https://web.archive.org/web/20170217062502/http://www.virtualkarabakh.az/uploads/pdf/Elchin_Qarayev_Irevan_xanligi_1747_1828.pdf | | link = https://web.archive.org/web/20170217062502/http://www.virtualkarabakh.az/uploads/pdf/Elchin_Qarayev_Irevan_xanligi_1747_1828.pdf | ||
| Sətir 528: | Sətir 536: | ||
# {{məqalə | # {{məqalə | ||
| müəllif = | | müəllif = | ||
| başlıq = 1752 г. сентября 25.—Письмо Теймураза К посланнику Афанасию о победе Ираклия II над сыном Аджи Челебия | | başlıq = {{abbr|'''1752 г. сентября 25.—Письмо Теймураза К посланнику Афанасию о победе Ираклия II над сыном Аджи Челебия'''|İstinad edilən səhifəyə keçid|1}} | ||
| orijinal = | | orijinal = | ||
| link = https://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/XVIII/1740-1760/Rus_gruz_otn_18_v_c_1/21-40/27.htm | | link = https://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/XVIII/1740-1760/Rus_gruz_otn_18_v_c_1/21-40/27.htm | ||
| Sətir 553: | Sətir 561: | ||
| archivedate = 24 Nov 2019 - 23 Jan 2020 | | archivedate = 24 Nov 2019 - 23 Jan 2020 | ||
}} | }} | ||
# {{Sayta istinad|url=https://www.pravenc.ru/text/76878.html |author = |authorlink= |title=Афанасий |subtitle= |deadlink= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230604005919/https://www.pravenc.ru/text/76878.html |archivedate=7 Jul 2012 - 4 Jun 2023 |lang= |showlang=yes|responsible= |website=Православная Энциклопедия |websiteurl=https://www.pravenc.ru/ |type= |date= |accessdate= 06.05.2024|quote= |quoteup= |description= |ref=Православная Энциклопедия }} | # {{Sayta istinad|url=https://www.pravenc.ru/text/76878.html |author = |authorlink= |title={{abbr|'''Афанасий'''|İstinad edilən səhifəyə keçid|1}} |subtitle= |deadlink= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230604005919/https://www.pravenc.ru/text/76878.html |archivedate=7 Jul 2012 - 4 Jun 2023 |lang= |showlang=yes|responsible= |website=Православная Энциклопедия |websiteurl=https://www.pravenc.ru/ |type= |date= |accessdate= 06.05.2024|quote= |quoteup= |description= |ref=Православная Энциклопедия }} | ||
# {{kitab3 | |||
| müəllif = Орбелиани П. | |||
| hissə = | |||
| hissənin linki = | |||
| başlıq = {{abbr|'''Амбавни Картли-сани'''|İstinad edilən səhifəyə keçid|1}} | |||
| orijinal = | |||
| link = https://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/XVII/1620-1640/Ist_oss_dok_mat/1-20/1.htm | |||
| vikimənbə = | |||
| cavabdeh = издание Д. Чубинова | |||
| nəşr = | |||
| yer = Санкт-Петербург | |||
| nəşriyyat = | |||
| il = 1854 | |||
| cild = | |||
| səhifə = | |||
| sütunlar = | |||
| səhifələr = | |||
| seriya = | |||
| isbn = | |||
| doi = | |||
| tiraj = | |||
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20220121051711/https://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/XVII/1620-1640/Ist_oss_dok_mat/1-20/1.htm | |||
| archivedate = 15 May 2014 - 21 Jan 2022 | |||
| ref = Орбелиани П. | |||
}} | |||
{{Yoxlanılmış məqalə}} | {{Yoxlanılmış məqalə}} | ||