41.108
redaktə
→Məhəmməd əl-Carinin “Car salnaməsi” əsərinində
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
| Sətir 51: | Sətir 51: | ||
Şamaxı xanı Hacı Çələbiyə sülh və barışıq təklif edir. O, bunu qəbul edir. Sonra nə olacağından qorxaraq 1159-cu ilin (1746) qışında oğlunu Təhməzin yanına göndərir. Oğlu qayıdarkən Nadir şah onunla Şəkinin vəkili olan atası üçün 40 tümən göndərir. | Şamaxı xanı Hacı Çələbiyə sülh və barışıq təklif edir. O, bunu qəbul edir. Sonra nə olacağından qorxaraq 1159-cu ilin (1746) qışında oğlunu Təhməzin yanına göndərir. Oğlu qayıdarkən Nadir şah onunla Şəkinin vəkili olan atası üçün 40 tümən göndərir. | ||
1160-cı il (1747) yazın əvvəlində Nadir şah Seistan (Sistan) tərəfə gedir və burada güclü döyüşlər baş verir. | 1160-cı il (1747) yazın əvvəlində Nadir şah Seistan (Sistan) tərəfə gedir və burada güclü döyüşlər baş verir. Bundan sonra o, İranın ölkələrinin üzərinə əvvəllər olduğundan daha ağır xərac qoyur. Tiflisin hakimi Təhmuraz xan, bununla razılaşmayaraq ona qarşı çıxır. O, şəhərin rəisləri və oğlu İrakli xanla tiflisi tərk edərək Qerxana tərəfə qaçır. Yolda ona qoşulan gürcülərlə, şəkililərlə və şirvanlılarla Şamaxıya (...?) yanına gəlir. Onların arasında iki min üç yüz nəfərlik ordu ilə Əli xan<ref name=Q3 group=qeyd/> da var idi. Bunların hamısı xorasanlı idilər və Şamaxıya köməyə və onu qorumağa gəlmişdilər. O (Əli xan), qardaşının gözlərini çıxardığına görə Nadir şahdan ayrılaraq onlarla (xorasanlılarla) birlikdə Şəkiyə gəlmişdi. Gəncə, Samux, İrəvan və İranın digər şəhərləri və təbəələri də xəracın ağırlığına görə ona (Nadir şaha) qarşı çıxdılar. | ||
Surxay xan 150 nəfər ilə Şəkiyə gələrək şəkililərlə Hacı Çələbini, Qəbələnin nümayəndələri ilə Səfər Əlini və Əli xan Qacarı (Pənahəli xan?), Şamaxının, Şirvanın və Ərəşin nümayəndələri ilə Hacı Məhəmməd Əlini öz yanına çağırır. Onlar onun hakimiyyətini qəbul edirlər və ona peşkəş verirlər. O Qazmalaras, burada şəhər (paytaxt?) salmaq üçün getdikdən sonra onunla hacı çələbi arasında münaqişə baş verir. O, Catruxa gedir və burada qızdırmadan ölür... Sonra Surxay xanın oğlu (Məhəmməd xan) Dağıstandan ordu yığaraq Hacı Çələbidən intiqam almağa hazırlaşır. O, Quba Muskura gəlir və burada Quba xanı (Hüseynəli xan), Dərbəndin sultanı və başqaları ilə onun arasında dava düşür. O, ordusunun az olduğuna görə Qumuqa qayıdır... | Surxay xan 150 nəfər ilə Şəkiyə gələrək şəkililərlə Hacı Çələbini, Qəbələnin nümayəndələri ilə Səfər Əlini və Əli xan Qacarı (Pənahəli xan?), Şamaxının, Şirvanın və Ərəşin nümayəndələri ilə Hacı Məhəmməd Əlini öz yanına çağırır. Onlar onun hakimiyyətini qəbul edirlər və ona peşkəş verirlər. O Qazmalaras, burada şəhər (paytaxt?) salmaq üçün getdikdən sonra onunla hacı çələbi arasında münaqişə baş verir. O, Catruxa gedir və burada qızdırmadan ölür... Sonra Surxay xanın oğlu (Məhəmməd xan) Dağıstandan ordu yığaraq Hacı Çələbidən intiqam almağa hazırlaşır. O, Quba Muskura gəlir və burada Quba xanı (Hüseynəli xan), Dərbəndin sultanı və başqaları ilə onun arasında dava düşür. O, ordusunun az olduğuna görə Qumuqa qayıdır... | ||
Gəncənin başçıları Hacı Çələbini Gəncə şəhərinə çağırırlar. Onların bəziləri qızılbaşların qorxusundan onun (Hacı Çələbi xanın) yanında qalırdılar. O, (Hacı Çələbi) (Pənah) Əli xan Qacarla Gəncə şəhərinə gəlir və 1160-cı il (1747) yayın ortalarına qədər burada qalır{{sfn|Molla Məhəmməd əl-Cari|1997|ss=45}}}} | Gəncənin başçıları Hacı Çələbini Gəncə şəhərinə çağırırlar. Onların bəziləri qızılbaşların qorxusundan onun (Hacı Çələbi xanın) yanında qalırdılar. O, (Hacı Çələbi) (Pənah) Əli xan Qacarla Gəncə şəhərinə gəlir və 1160-cı il (1747) yayın ortalarına qədər burada qalır{{sfn|Molla Məhəmməd əl-Cari|1997|ss=45}}}} | ||
20 iyun 1747-ci il tarixdə Xorasanda Nadir şaha qarşı həyata keçirilmiş sui-qəsd nəticəsində o, öldürüldü. | |||
{{Sitat2|Bu vaxt Əmir Aslan xan İrəvanda, Hacı Çələbinin yanında olan əli xan isə Təbrizdə idi... Azərbaycan ölkəsi 1161-ci ilədək (02.01.1748–22.11.1748) hakimsiz qalır. | |||
Bu vaxt Şamaxının rəisi Hacı Məhəmmədəli, Qəbələnin rəisi Səfərəli, Şəkinin rəisi Hacı Çələbi idi. Hacı Çələbi vəkildən qorxaraq şəkiyə getdikdən sonra Gəncənin rəisi Məhəmmədrəhim idi... | |||
Bundan sonra Azərbaycan ölkəsinin şahı adının iddiasında olan sərdar Əmiraslan xan gəlir. O, fərmanlarla Gəncəni Məhəmmədqulu xana, Şamaxının naibliyini Surxay xanın oğlun un yanında olan Əhməd xan Muğanlıya, Şəkini Hacı Çələbiyə, İrəvanı Kazım xana verir... Əmiraslan xan Bərdədən Ərəşə gəlir. Ərəşin əhalisi qaçır. Ordu onların dalınca düşərək çoxlarını öldürür, əsir tutur, qarət edir. Hacı Çələbinin oğlu (Həsən ağa) onların məkrindən qorxaraq yüz nəfər şəkili ilə pusquda durmuşdu. Onlar qızılbaş qoşununun bir dəstəsi ilə üzləşərək vuruşurlar. Qızılbaşlar başqa dəstələrinin yanına qaçırlar və (daha çox adamla) qayıdaraq onu və dəstəsindən qırx nəfər gənci öldürürlər. Əmiraslan xan onun (Həsən ağanın) öldürüldüyünü eşitdikdə çox heyfslənir, onun rəngbərəng xətlərlə kəfənlənmiş, qızıl və gümüş mələfələnmiş başını təəsüfləndiyini ifadə edən məktubla birlikdə atasına göndərir və başqa oğlunu öz yanına tələb edir. Oğlu onun yanına göndərilir və bir müddət onun yanında qaldıqdan sonra üç yüz tümən miqdarında qızıl, gümüş və xələtlər alaraq onun icazəsi ilə geri qayıdır. | |||
Şəkililər Əmiraslan xanla müqavilə bağlayırlar. Bundan sonra o, əsgərlərini Qəbələyə göndərir. Onlar öldürürlər, əsir tuturlar, qarət edirlər və Ərəşdə olduğu kimi bnurada da çoxlu ziyan vururlar. Bundan sonra Əmiraslanxan otuzminlik ordusu ilə Bərdədə yerləşir. | |||
Bundan sonra Abdulla bəy Gəncəyə gəlir və ondan (Əmiraslan xandan) qoşun istəyir. O, Abdulla bəyi vali təyin edir və ona Tiflisin və Kxetin fərmanlarını və səkkiz minlik ordu verir. Məhəmmədquqlu xanı, Kazım xanı və Əli xanı da onlarla göndərir. Zaxur vilayətinə, Car-Talaya, Cınıxa da əmr edir ki, onlarla birlikdə Gürcüstanı işğal etməyə getsinlər. O, Hacı Çələbiunin oğlunu otuz nəfərlə şəkililəri xidmətə çağırmağa göndərir. Əmiraslan xan Bərdədən və Əhməd xan Muğanlı Şamaxıdan Təbrizə tərəf qayıdırlar. Abdulla bəyin əsgərləri Gəncəyə çatanda Hacı Çələbi onun yanına xidmətə cəlb etməyə göndərilmiş adamları öldürür və qızılbaşlardan ayrılır... | |||
Bu vaxt İbrahim xanın oğlu İbrahim mirzə özünü şah elan edərək Təbrizə gəlir və Azərbaycanın bütün xanlarını yanına çağırır. Onlar onun şahlığını qəbul edirlər və o, hamıya, hətta hacı çələbiyə də fərmanlar verir... | |||
1162-ci il qışın axırlarında (1749-cu ilin mart ayının birinci yarısı) Əhməd xan Muğanlı İbrahim şaha qarşı çıxaraq böyük bir ordu ilə və eliylə | |||
}} | |||
== Qeydlər == | == Qeydlər == | ||