41.108
redaktə
→Haqqında məlumatlar
| Sətir 43: | Sətir 43: | ||
Məhəmməd Kazımın “Nameyi aləm arayi Nadiri” əsərindən sonra Hacı Çələbi xanın adı çəkilən növbəti mənbə Məhəmməd əl-Carinin “Car salnaməsi”dir. Bu yerli mənbədir və xronikadır, “Nameyi aləm arayi Nadiri”dən fərqli olaraq buradakı məlumatlar kifayət qədər dəqiqdir və heç bir mübahisə doğurmur. Əsərdə Şəki ilə bağlı məlumatlar 1730-cu illərin birinci yarısından başlasa da Hacı Çələbi xanın fəaliyyəti ilə bağlı ilk məlumat 1744-cü ilin payızına aidir: | Məhəmməd Kazımın “Nameyi aləm arayi Nadiri” əsərindən sonra Hacı Çələbi xanın adı çəkilən növbəti mənbə Məhəmməd əl-Carinin “Car salnaməsi”dir. Bu yerli mənbədir və xronikadır, “Nameyi aləm arayi Nadiri”dən fərqli olaraq buradakı məlumatlar kifayət qədər dəqiqdir və heç bir mübahisə doğurmur. Əsərdə Şəki ilə bağlı məlumatlar 1730-cu illərin birinci yarısından başlasa da Hacı Çələbi xanın fəaliyyəti ilə bağlı ilk məlumat 1744-cü ilin payızına aidir: | ||
{{Sitat2|Şəkililər Şirvanla birlikdə Çələbi xan Nuxalının başçılığı ilə onun (Nadir şahın) tabeliyindən çıxmışdılar. Döyüşlər bir aydan çox davam edir. Təhməz (Nadir şah) ordusu ilə Göynüyə gəlir, lakin onun əlinə bir şey keçmir, sonra Nuxanın səngərinə hücum edir. Çox vuruşur, lakin onu ala bilmir. Ancaq Şəkini yandırır. Bəziləri öldürülür, bəziləri əsir alınır, bəziləri qarət olunur, lakin onlar ac olsalar da səngərlərində qalırlar. Bundan sonra Təhməz ordusu ilə Muğana gedir... Şamaxı xanı Hacı Çələbiyə sülh və barışıq təklif edir. O bunu qəbul edir. Sonra nə olacağından qorxaraq 1159-cu ilin qışında oğlunu Təhməzin yanına göndərir. Oğlu qayıdarkən Nadir şah onunla Şəkinin vəkili olan atası üçün 40 tümən göndərir... Onların arasında iki min üç yüz nəfərlik ordu ilə Əli xan (gələcək Qarabağ xanı Pənah Əli xan) vardı. Bunların hamısı xorasanlı idilər və Şamaxıya köməyə və onu qorumağa gəlmişdilər. O (Pənah Əli xan), qardaşının gözlərini çıxardığına görə Nadir şahdan ayrılaraq onlarla (xorasanlılarla) birlikdə Şəkiyə gəlmişdi... Gəncənin başçıları Hacı Çələbini Gəncə şəhərinə çağırırlar. Onların bəziləri qızılbaşların qorxusundan onun (Hacı Çələbi xanın) yanında qalırdılar. O, (Hacı Çələbi) (Pənah) Əli xan Qacarla Gəncə şəhərinə gəlir və 1160-cı il (1747) yayın ortalarına qədər burada qalır{{sfn|Molla Məhəmməd əl-Cari|1997|ss=44-45}}}} | {{Sitat2|Şəkililər Şirvanla birlikdə Çələbi xan Nuxalının başçılığı ilə onun (Nadir şahın) tabeliyindən çıxmışdılar. Döyüşlər bir aydan çox davam edir. Təhməz (Nadir şah) ordusu ilə Göynüyə gəlir, lakin onun əlinə bir şey keçmir, sonra Nuxanın səngərinə hücum edir. Çox vuruşur, lakin onu ala bilmir. Ancaq Şəkini yandırır. Bəziləri öldürülür, bəziləri əsir alınır, bəziləri qarət olunur, lakin onlar ac olsalar da səngərlərində qalırlar. Bundan sonra Təhməz ordusu ilə Muğana gedir... | ||
Şamaxı xanı Hacı Çələbiyə sülh və barışıq təklif edir. O bunu qəbul edir. Sonra nə olacağından qorxaraq 1159-cu ilin qışında oğlunu Təhməzin yanına göndərir. Oğlu qayıdarkən Nadir şah onunla Şəkinin vəkili olan atası üçün 40 tümən göndərir... Onların arasında iki min üç yüz nəfərlik ordu ilə Əli xan (gələcək Qarabağ xanı Pənah Əli xan) vardı. Bunların hamısı xorasanlı idilər və Şamaxıya köməyə və onu qorumağa gəlmişdilər. O (Pənah Əli xan), qardaşının gözlərini çıxardığına görə Nadir şahdan ayrılaraq onlarla (xorasanlılarla) birlikdə Şəkiyə gəlmişdi... | |||
Surxay xan 150 nəfər ilə Şəkiyə gələrək şəkililərlə Hacı Çələbini, Qəbələnin nümayəndələri ilə Səfər Əlini və Əli xan Qacarı (Pənahəli xan?), Şamaxının, Şirvanın və Ərəşin nümayəndələri ilə Hacı Məhəmməd Əlini öz yanına çağırır. Onlar onun hakimiyyətini qəbul edirlər və ona peşkəş verirlər. O Qazmalaras, burada şəhər (paytaxt?) salmaq üçün getdikdən sonra onunla hacı çələbi arasında münaqişə baş verir. O, Catruxa gedir və burada qızdırmadan ölür... Sonra Surxay xanın oğlu (Məhəmməd xan) Dağıstandan ordu yığaraq Hacı Çələbidən intiqam almağa hazırlaşır. O, Quba Muskura gəlir və burada Quba xanı (Hüseynəli xan), Dərbəndin sultanı və başqaları ilə onun arasında dava düşür. O, ordusunun az olduğuna Qumuqa qayıdır... | |||
Gəncənin başçıları Hacı Çələbini Gəncə şəhərinə çağırırlar. Onların bəziləri qızılbaşların qorxusundan onun (Hacı Çələbi xanın) yanında qalırdılar. O, (Hacı Çələbi) (Pənah) Əli xan Qacarla Gəncə şəhərinə gəlir və 1160-cı il (1747) yayın ortalarına qədər burada qalır{{sfn|Molla Məhəmməd əl-Cari|1997|ss=44-45}}}} | |||
== Qeydlər == | == Qeydlər == | ||