Fətəli xan Xoyski: Redaktələr arasındakı fərq

Fətəli xan Xoyski
Fətəli xan Xoyski
	Fətəlixan İsgəndər oğlu Xoyski; az-ərəb: فتحعلی‌خان خویسکی
	Fətəli xan Xoyski, 1906-cı il
	24 dekabr 1919 — 1 aprel 1920
Sələfi	Məmməd Yusif Cəfərov
Xələfi	vəzifə ləğv edilib
	26 dekabr 1918 — 14 mart 1919
	26 dekabr 1918 — 14 mart 1919
Sələfi	Əlimərdan bəy Topçubaşov
Xələfi	Məmməd Yusif Cəfərov
	28 may 1918 — 14 mart 1919
Sələfi	vəzifə təsis edilib
Xələfi	Nəsib bəy Yusifbəyli
	28 may 1918 — 17 iyun 1918
Sələfi	vəzifə təsis edilib
Xələfi	Behbud xan Cavanşir
	17 iyun 1918 — 6 oktyabr 1918
Sələfi	Xəlil bəy Xasməmmədov
Xələfi	Teymur bəy Makinski
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	7 dekabr 1875
Doğum yeri	Nuxa, Nuxa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi	19 iyun 1920 (44 yaşında)
Vəfat yeri	Tiflis, Gürcüstan Demokratik Respublikası
Atası	İskəndər xan Xoyski
Uşağı	Tamara xanım Xoyskaya
Təhsili	Moskva Universiteti (1897)

← Əvvəlki redaktə Sonrakı redaktə →

VizualVikimətn

21:55, 6 dekabr 2020 versiyası

Fətəli xan Xoyski — azərbaycanlı ictimai-siyasi xadim, Rusiya imperiyası II Dövlət Dumasının deputatı, Zaqafqaziya Komissarlığı (1917 – 1918) nəzdində xalq maarif komissarı, Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasının (1918) ədliyyə naziri; Azərbaycan Cümhuriyyətinin nazirlər şurası sədri (1918 – 1919) və daxili işlər naziri (1918), ədliyyə naziri (1918) və xarici işlər naziri (1918 – 1919 və 1919 – 1920).

Haqqında məlumatlar

7 daekabr 1875-ci il tarixdə Nuxada anadan olub.

Təhsili

Yelizavetpol gimnaziyasını bitirib.

1897-cı ildə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin hüquq fakültəsini bitirib.

Əmək fəaliyyəti

1897 – 1907-ci illərdə əvvəl Yelizavetpol dairə məhkəməsi yanında məhkəmə vəzifələri üçün kiçik namizəd təyin olunmuş, sonra Kutaisi, Zuqdidi və Suxumidə bir neçə il məhkəmə-hüquq sahəsində çalışmışdır.

1917-ci ilin oktyabrından 1918-ci ilin aprelinədək Bakı şəhər Dumasına rəhbərlik edib.

1917-ci ilin noyabr ayının 15-dən 1918-ci ilin fevral ayının 10-adək Zaqafqaziya komissarlığı nəzdində xalq maarif komissarı olub.

1918-ci ilin aprel ayından isə Zaqafqaziya hökumətinin ədliyyə naziri təyin olunub.

İctimai-siyasi aktivliyi

1907-ci ildə Rusiya imperiyasının II Dövlət dumasına deputat seçilib.

Zaqafqaziya Seyminin (10 fevral — 26 may 1918) üzvü idi; Müsavat və demokratik bitərəf qrupun fraksiyasına daxil olmuşdur. Müvəqqəti Azərbaycan Milli Şurasının (27 may — 7 dekabr) üzvü. Mayın 27-dən Milli Şuranın icraiyyə komitəsinin sədri olmuşdur.

Zaqafqaziya seymi buraxıldıqdan sonra, 1918-ci il mayın 27-də artıq keçmiş Zaqafqaziya seyminin müsəlman fraksiyası üzvləri yaranmış siyasi vəziyyəti müzakirə etmək üçün fövqəladə iclasını çağırdılar. Yığıncaq Cənubi Qafqazın şərqi ərazilərin idarə olunmasını öz üzərinə götürmək qərarına gəldi, və özlərini Zaqafqaziya müsəlmanlarının Müvəqqəti Milli şurası adlandırdılar. Milli şuranın yanında 9 nəfərdən ibarət icraçı orqan yaradıldı, onun vəzifəsi respublika həyatının müxtəlif sahələri üzrə planların həyata keçirilməsi idi. F. Xoyski icraiyyə orqanının sədri seçildi.^[1]

Ertəsi gün Milli şuranın ilk iclası keçirildi: Seymin buraxılması, Gürcüstanın müstəqilliyini elan etməsi və Azərbaycanın vəziyyəti onun gündəliyində əsas bəndi idi. Şuranın bəzi üzvləri Azərbaycanın müstəqilliyinin elan edilməsinin tərəfdarı idilər, Fətəli-xan Xoyski, öz növbəsində, yerlərdə bəzi məsələlərin aydınlaşdırılmasına qədər tamhüquqlu hökumətin yaradılması ilə kifayətlənmək və Azərbaycanın müstəqilliyini elan etmədən digər ölkələrlə danışıqlara başlamaq təklifini vermişdi.^[1] Nəticədə iki nəfər bitərəf qalmaqla 24 səslə (o cümlədən F. Xoyski) Şura Azərbaycanı dərhal müstəqil demokratik respublika elan edilməsi barədə qərar qəbul etdi. Fətəli-xan Xoyski Müvəqqəti hökumətinin tərkibini açıqladı və orada hökumət başçısı və daxili işlər naziri.vəzifələrini tutdu. Mayın 30-da Nazirlər Şurasının sədri F. X. Xoyski Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin elan edilməsi barədə bir sıra xarici işlər nazirlərinə radioqram göndərdi:

Konstantinopol, Berlin, Vyana, Paris, London, Roma, Vaşinqton, Sofiya, Buxarest, Tehran, Madrid, Haaqa, Moskva, Stokholm, Kiyev, Xristiyaniya, Kopenhagen.
Xarici işlər nazirinə
Gürcüstanın çıxması və Zaqafqaziya Federativ Respublikasının dağılması ilə Azərbaycan Milli Şurası 1918-ci il mayın 28-də Şərqi və Cənubi Zaqafqaziyadan ibarət olan Azərbaycanın istiqlaliyyətini elan etmiş, Azərbaycan Respublikasını yaratmışdır. Deyilənləri nəzərinizə çatdıraraq, zati-alinizdən bu barədə hökumətinizə xəbər vermənizi rica edirəm. Milli hökumətim müvəqqəti olaraq Yelizavetpol şəhərində yerləşir. İmza Xoyski, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Şurasının sədri.

^[2]

26 may 1918-ci ildən Nazirlər Şurasının sədri, eyni vaxtda daxili işlər naziri, (28 may — 17 iyun), xarici işlər naziri (26 dekabr 1918 — 14 mart 1919) olmuşdur. Sentyabrın 16-da Bakıya Qafqaz İslam Ordusunun hissələri daxil oldu. Növbəti gün Azərbaycan hökuməti.bu şəhərə köçdü. Bakyova görə, F. Xoyski sevinən müsəlmanları qarşılayaraq şəhərdə açıq avtomobildə gedirdi.^[3] Hökumət üzvlərinin neftlə bağlı qanunsuz əməlləri ilə əlaqədar istefa verdi. Xoyskinin başçılıq etdiyi hökumət Türkiyənin iyun-iyul aylarında Qafqaz müsəlman rayonları işğalını və türk ordusunun 1918-ci ilin sentyabrında Bakını azad etməsini alqışlayırdı. Azərbaycan Parlamentinin (7 dekabr 1918 — 27 aprel 1920) üzvü. Xarici işlər naziri (24 dekabr 1919 — 1 aprel 1920). Zaqafqaziya respublikalarının nümayəndələri konfransında Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvü idi (25 aprel — 30 may 1919, Tiflis).

Qətli

Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Fətəli xan Xoyski Tiflisə köçdü, orada 19 iyun 1920-ci ildə qətlə yetirildi^[4], qatıllər "Daşnaksütun" partiyasının üzvləri Aram Erkanyan və Misak Qriqoryan idilər,^[5] onlar Tiflisdəki İrəvan meydanında Fətəli xan Xoyskiyə arxadan atəş açdılar. İndiki Tbilisi botanika bağının ərazisində yerləşən köhnə müsəlman qəbirstanlığında dəfn edilmişdir.^[6]^[7] Onun dəfn mərasimini Tiflisdəki İran konsulluğu həyata keçirmişdir.

Şəxsi həyatı

Dini etiqadına görə Fətəli xan Xoyski şiə müsəlmanı idi.^[2] O, rus və Azərbaycan dillərini bilirdi. Lakin F. Xoyski Azərbaycan dilində çətinlik çəkərək danışırdı.^[8] AXC dövründə F. Xoyskinin bəzi qohumları görkəmli dövlət və inzibati vəzifələri tuturdular. Böyük qardaşı Hüseynqulu-xan Xoyski. bir müddət Gəncə qubernatorunun müavini idi. Kiçik qardaşı Rüstəm Xan Xoyski Fətəli xan Xoyskinin hökumətində himayədarlıq naziri olub.

O, daha sonra islamı qəbul edərək Ceyran xanım adını almış Yevqeniya Vasilevna ilə evli olmuşdur.^[9]

Fətəli xan Xoyskinin üç uşağı olub: qızı Tamara (1902-1990) və iki oğlu Murad (1910-1973) və Ənvər (1914-1935).^[10]

Qızı Tamara xanım Azərbaycan SSR Kp MK-nın sədri, Azərbaycan maliyyə xalq komissarı və Tacikistan SSR Kommunist Partiyası MK-nın birinci katibi postlarını tutan Mirzə Davud Hüseynova ərə getmişdir.^[10] Oğlu Murad Bakıda nəqliyyat idarəsində çalışıb.^[10] Kiçik oğlu Ənvər Moskvada əməliyyat olunduqdan sonra diabet xəstəliyindən narkozdan sonra oyanmadı.^[11]

Xatirəsi

Bakı şəhərin prospektlərindən biri Fətəli xan Xoyskinin adını daşıyır
1997-ci ildə Azərbaycanda Xoyskiyə həsr olunmuş poçt markası buraxıldı
Dəfn olduğu yerdə yəni Tbilisi nəbatat bağının ərazisində qəbirüstü abidəsi ucaldılıb
Bakıda (İstiqlaliyyət küçəsində) Fətəli xan Xoyskinin 1918-ci ildən 1920-ci ilədək yaşamış olduğu evin divarında, barelyef qoyulub
Şəkidə əvvəllər Karl Marks adını daşımış küçənin adı " Fətəli xan Xoyski"yə çevrilib
2016 istehsal Əli və Nino filmində Fətəli xan Xoyskinin rolunu Xalid Ərgənc oynamışdır

Həmçinin bax

Xoyskilər

İzlə

Fətəli xan Xoyski haqqında sənədli film

Mənbə

İstinadlar

↑ ^1,0 ^1,1 Гасанлы Дж. П. / Русская революция и Азербайджан: Трудный путь к независимости (1917—1920). — М.: Флинта, 2011. — 26-27, 160-162 с. (rus.)
↑ ^2,0 ^2,1 Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; :0 adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
↑ Баберовски Й. Враг есть везде. Сталинизм на Кавказе. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), Фонд «Президентский центр Б.Н. Ельцина», 2010. — С. 146. — ISBN 978-5-8243-1435-9. (rus)
↑ ↑ Балаев А., Азербайджанское национально-демократическое движение. 1917—1920, Баку, 1990;
↑ Derogy, Jacques (1990). Resistance and Revenge: The Armenian Assassination of the Turkish Leaders Responsible for the 1915 Massacres and Deportations. Transaction Publishers. p. 61. ISBN 9781412833165. (ing.)
↑ "Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin Gürcüstana ilk rəsmi səfəri (8-10 mart 1996-cı il)" "Heydər Əliyev İrsi" Beynəxalq elektron kitabxana
↑ ↑ Ercan Karakaş. Geçmişten günümüze Ermeni komiteleri ve terörü. — IQ Kültür Sanat Yayayıncılık, 2009. — С. 130. — ISBN 9789752552449.
↑ Баберовски Й. Враг есть везде. Сталинизм на Кавказе. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), Фонд «Президентский центр Б.Н. Ельцина», 2010. — С. 148-149. — ISBN 978-5-8243-1435-9.
↑ http://archive.li/gSQd4
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 Исмаилов Э. Э. Ханы Хойские. Материалы к родословной и биографиям // Известия Азербайджанского историко-родословного общества. Вып. 4. — Баку, 2003. — С. 56.
↑ Тамара Хойская: «Никого не обвиняю в том, что в Баку стоят памятники коммунистам, а не лидерам АДР» Sputnik (rusca)

Xarici keçidlər

Vikimənbədə Fətəli xan Xoyski ilə əlaqəli məlumatlar var.

http://photoarchive.spb.ru:9090/www/showObject.do?object=2500247212

[:1-1] 1,0 ^1,1 Гасанлы Дж. П. / Русская революция и Азербайджан: Трудный путь к независимости (1917—1920). — М.: Флинта, 2011. — 26-27, 160-162 с. (rus.)

[:0-2] 2,0 ^2,1 Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; :0 adlı istinad üçün mətn göstərilməyib

[3] Баберовски Й. Враг есть везде. Сталинизм на Кавказе. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), Фонд «Президентский центр Б.Н. Ельцина», 2010. — С. 146. — ISBN 978-5-8243-1435-9. (rus)

[4] Балаев А., Азербайджанское национально-демократическое движение. 1917—1920, Баку, 1990;

[5] Derogy, Jacques (1990). Resistance and Revenge: The Armenian Assassination of the Turkish Leaders Responsible for the 1915 Massacres and Deportations. Transaction Publishers. p. 61. ISBN 9781412833165. (ing.)

[6] "Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin Gürcüstana ilk rəsmi səfəri (8-10 mart 1996-cı il)" "Heydər Əliyev İrsi" Beynəxalq elektron kitabxana

[7] Ercan Karakaş. Geçmişten günümüze Ermeni komiteleri ve terörü. — IQ Kültür Sanat Yayayıncılık, 2009. — С. 130. — ISBN 9789752552449.

[8] Баберовски Й. Враг есть везде. Сталинизм на Кавказе. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), Фонд «Президентский центр Б.Н. Ельцина», 2010. — С. 148-149. — ISBN 978-5-8243-1435-9.

[9] ttp://archive.li/gSQd4

[:2-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 Исмаилов Э. Э. Ханы Хойские. Материалы к родословной и биографиям // Известия Азербайджанского историко-родословного общества. Вып. 4. — Баку, 2003. — С. 56.

[11] Тамара Хойская: «Никого не обвиняю в том, что в Баку стоят памятники коммунистам, а не лидерам АДР» Sputnik (rusca)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

@@ Sətir 2: / Sətir 2: @@
 {{Dövlət xadimi
 | adı                          = Fətəli xan Xoyski
-| orijinal adı                 = Fətəlixan İsgəndər oğlu Xoyski<br>{{dil-az|فتحعلی‌خان خویسکی}}
+| orijinal adı                 = Fətəlixan İsgəndər oğlu Xoyski<br>{{lang-az2|فتحعلی‌خان خویسکی}}
 | Şəkil                        = Khoysky.jpeg
 | şəklin ölçüsü                = 250px
-| Şəkil məlumat                = Ufa quberniyasından olan Birinci və Üçüncü Dövlət Dumasının deputatı Fətəli xan Xoyski, 1906-cı il
+| Şəkil məlumat                = Fətəli xan Xoyski, 1906-cı il
-| titul                        = [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Xarici İşlər naziri]]
+| titul                        = Azərbaycan Cümhuriyyətinin xarici işlər naziri
 | bayraq                       = Coat_of_arms_of_Azerbaijan.svg
 | bayraq2                      = Flag of Azerbaijan 1918.svg
-| dövr əvvəl                   = [[24 dekabr]] [[1919]]
+| dövr əvvəl                   = 24 dekabr 1919
-| dövr son                     = [[1 aprel]] [[1920]]
+| dövr son                     = 1 aprel 1920
-| dövr əvvəl_2                 = [[26 dekabr]] [[1918]]
+| dövr əvvəl_2                 = 26 dekabr 1918
-| dövr son_2                   = [[14 mart]] [[1919]]
+| dövr son_2                   = 14 mart 1919
-| sələfi                       = [[Məmməd Yusif Cəfərov]]
+| sələfi                       = Məmməd Yusif Cəfərov
 | xələfi                       = vəzifə ləğv edilib
-| sələfi_2                     = [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]]
+| sələfi_2                     = Əlimərdan bəy Topçubaşov
-| xələfi_2                     = [[Məmməd Yusif Cəfərov]]
+| xələfi_2                     = Məmməd Yusif Cəfərov
-| titul_3                      = [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Nazirlər Şurasının sədri]]
+| titul_3                      = Azərbaycan Cümhuriyyəti Nazirlər Şurasının sədri
 | bayraq_3                     = Coat_of_arms_of_Azerbaijan.svg
 | bayraq2_3                    = Flag of Azerbaijan 1918.svg
-| dövr əvvəl_3                 = [[28 may]] [[1918]]
+| dövr əvvəl_3                 = 28 may 1918
-| dövr son_3                   = [[14 mart]] [[1919]]
+| dövr son_3                   = 14 mart 1919
 | sələfi_3                     = vəzifə təsis edilib
-| xələfi_3                     = [[Nəsib bəy Yusifbəyli]]
+| xələfi_3                     = Nəsib bəy Yusifbəyli
-| titul_4                      = [[Azərbaycan daxili işlər nazirləri|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Daxili İşlər naziri]]
+| titul_4                      = Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Daxili İşlər naziri
 | bayraq_4                     = Coat_of_arms_of_Azerbaijan.svg
 | bayraq2_4                    = Flag of Azerbaijan 1918.svg
-| dövr əvvəl_4                 = [[28 may]] [[1918]]
+| dövr əvvəl_4                 = 28 may 1918
-| dövr son_4                   = [[17 iyun]] [[1918]]
+| dövr son_4                   = 17 iyun 1918
 | sələfi_4                     = vəzifə təsis edilib
-| xələfi_4                     = [[Behbud xan Cavanşir]]
+| xələfi_4                     = Behbud xan Cavanşir
-| titul_5                      = [[Azərbaycan daxili işlər nazirləri|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Ədliyyə naziri]]
+| titul_5                      = Azərbaycan Cümhuriyyətinin ədliyyə naziri
 | bayraq_5                     = Coat_of_arms_of_Azerbaijan.svg
 | bayraq2_5                    = Flag of Azerbaijan 1918.svg
-| dövr əvvəl_5                 = [[17 iyun]] [[1918]]
+| dövr əvvəl_5                 = 17 iyun 1918
-| dövr son_5                   = [[6 oktyabr]] [[1918]]
+| dövr son_5                   = 6 oktyabr 1918
-| sələfi_5                     = [[Xəlil bəy Xasməmmədov]]
+| sələfi_5                     = Xəlil bəy Xasməmmədov
-| xələfi_5                     = [[Teymur bəy Makinski]]
+| xələfi_5                     = Teymur bəy Makinski
 | doğum tarixi                 = {{Doğum tarixi|1875|12|7}}
-| doğum yeri                   = [[Nuxa]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya İmperiyası]]
+| doğum yeri                   = [[Nuxa]], [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, {{Rusİmp}}
 | vəfat tarixi                 = {{Vəfat tarixi və yaşı|1920|6|19|1875|12|7}}
-| vəfat yeri                   = [[Tiflis]], [[Gürcüstan Demokratik Respublikası]]
+| vəfat yeri                   = Tiflis, Gürcüstan Demokratik Respublikası
 | sülaləsi                     =
 | atası                        = [[İskəndər xan Xoyski]]
@@ Sətir 52: / Sətir 52: @@
 | həyat yoldaşı                =
 | uşağı                        = [[Tamara xanım Xoyskaya]]
-| təhsili                      = [[Moskva Universiteti]] (1897) <ref>[http://www.muallim.edu.az/www.old/arxiv/2012/05/31.htm]</ref>
+| təhsili                      = Moskva Universiteti (1897)
 | imzası                       =
-| Commons                       =
+| Commons                      =
-|vəfat səbəbi=qətlə yetirmişdı}}
+|vəfat səbəbi=                        }}
-'''Fətəlixan İsgəndər oğlu Xoyski''' və ya '''Fətəli xan Xoyski''' və ya '''Fətəli xan Xoylu'''<ref>{{cite web | url=http://www.azadliq.org/content/xoyski-feteli-isgal-olum/27398166.html| title=Fətəli xan Xoyskinin xoşbəxt anları varmış...| publisher=[[Azadlıq Radiosu]] |date=30 noyabr, 2015 |accessdate=15 dekabr, 2015}}</ref> (d. [[7 dekabr]] [[1875]], [[Nuxa]], [[Yelizavetpol quberniyası]], [[Rusiya İmperiyası]] – [[19 iyun]] [[1920]], [[Tiflis]], [[Gürcüstan Demokratik Respublikası]]) — Azərbaycanlı siyasi xadim, [[Rusiya imperiyası II Dövlət Duması]]nın deputatı, [[Zaqafqaziya Komissarlığı]] ([[1917]]—[[1918]]) nəzdində xalq maarif komissarı, [[Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikası]]nın ([[1918]]) ədliyyə naziri. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] elan edildikdən sonra ilk nazirlər şurası sədri ([[1918]]—[[1919]]) və daxili işlər naziri ([[1918]]) təyin edilmişdir, bundan başqa AXC-nin ədliyyə naziri ([[1918]]) və xarici işlər naziri ([[1918]]—[[1919]] və [[1919]]—[[1920]]) vəzifələrində çalışmışdır.
+'''Fətəli xan Xoyski'''  — azərbaycanlı ictimai-siyasi xadim, Rusiya imperiyası II Dövlət Dumasının deputatı, Zaqafqaziya Komissarlığı (1917 – 1918) nəzdində xalq maarif komissarı, Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasının (1918) ədliyyə naziri; Azərbaycan Cümhuriyyətinin nazirlər şurası sədri (1918 – 1919) və daxili işlər naziri (1918), ədliyyə naziri (1918) və xarici işlər naziri (1918 – 1919 və 1919 – 1920).
-== Həyatı ==
+== Haqqında məlumatlar ==
+daekabr 1875-ci il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] anadan olub.
-=== İlk illəri ===
+=== Təhsili ===
-Fətəli xan Xoyski [[1875]]-ci il [[7 dekabr|dekabrın 7]]-də [[Nuxa]] şəhərində anadan olub. Atası [[İskəndər xan Xoyski]] Rusiya İmperiyasının [[Kazak leyb-qvardiya alayı]]nın general leytenantı idi, anası isə Şərəbanı-xanım Hacı Molla Zeynal qızı idi.<ref>Метрическое свидетельство Фатали-хана Хойского // Известия Азербайджанского историко-родословного общества. Вып. 5. — Баку, 2004. — səh. 77. (''rus)''</ref> [[Xoy xanlığı|Xoy]] və [[Şəki xanlığı|Şəki]] sahibkar xanların nəslindəndir.<ref name=":0">Fətəli Xan Xoyski: həyat və fəaliyyəti: sənəd və materiallar. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetini yanında Baş Arxiv İdarəsi.—  Bakı: Azərbaycan nəşriyyatı, 1998.– 152 s.</ref> Xoy xanı olan ulu babası [[Cəfərqulu xan Dünbili|Cəfərqulu]] İran şahı [[Fətəli şah Qacar|Fətəli]] ilə müharibədə məğlub olduğundan 20000 nəfərlik qoşunu ilə Üç kilsəyə – Eçmiədzinə sığınmışdı. Təhsilini [[Kişi gimnaziyası (Gəncə)|Yelizavetpol (Gəncə) gimnaziyası]]nda başa çatdırdıqdan sonra, Fətəli Xan [[M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti|Moskva Dövlət Universiteti]]nin hüquq fakültəsinə daxil olmuşdur. O, 1897-ci ildə 1-ci dərəcəli diplom ilə universiteti bitirdi və həmin ilin avqustunda Tiflis məhkəmə palatasının böyük sədrinin əmri ilə Yelizavetpol dairə məhkəməsi yanında məhkəmə vəzifələri üçün kiçik namizəd təyin olundu.<ref name=":0" />
+Yelizavetpol gimnaziyasını bitirib.
-[[Kutaisi]], [[Zuqdidi]] və [[Suxumi]]də bir neçə il hüquq vəzifələrində çalışdıqdan sonra Fətəli-xan Yelizavetpol quberniyasından [[Rusiya imperiyası II Dövlət Duması|Rusiya imperiyasının II Dövlət duması]]nın müstəqil millət vəkili seçildi.<ref>''Seyidzadə Dilarə Bağır qızı''. Azərbaycan deputatları Rusiya Dövlət Dumasında — Bakı, 1991, s.53</ref> Müxtəlif məqsədli komisiyalara seçilmişdir, habelə: maliyyə, şəxsiyyət toxunulmazlığına aid, ədliyyə nazirliyinin yoxlanışı üçün təqdim olunan Dövlət dumasının 55 üzvünün cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsinə aid (katib vəzifəsində) və amnistiya haqqında qanun layihəsini Dövlət dumasının müzakirəsinə qəbul edilənliyi məsələsinə baxılması üçün yaradılan komisiyalarda.<ref>Fətəli Xan Xoyski: həyat və fəaliyyəti: sənəd və materiallar. — Bakı: Azərbaycan nəşriyyatı, 1998 s.145</ref>
+-cı ildə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin hüquq fakültəsini bitirib.
-[[Şəkil:Группа депутатов Второй Государственной думы.jpeg|left|thumb|Xoyski (sol tərəfdə oturub) İkinci Dövlət dumasının bir qrup deputatı ilə birlikdə]]
-Müsəlman fraksiyasının üzvü idi, köçürülmə siyasətinin əleyhinə çıxış edirdi, [[Konstitusiya Demokratik Partiyası|kadetlər]] partiyasına daha çox üstünlük verirdi. 1917 [[Fevral burjua-demokratik inqilabı|Fevral inqilabı]]ndan sonra 1-ci Qafqaz müsəlmanları qurultayının (aprel, Bakı) iştirakçısı idi; may ayında Moskvada keçirilən 1-ci Ümumrusiya müsəlman qurultayında Ümumrusiya müsəlman Şurasının İcraiyyə Komitəsinin üzvü oldu. Bitərəflə "[[Müsavat]]" partiyasının 1-ci qurultayında (26 —  31 oktyabr) iştirak etmişdir,  Azərbaycana Rusiyanın tərkibində muxtariyyət verilməsi haqqında müsavatçıların tələbini dəstəkləyirdi. [[Bakı şəhər Duması]]na (oktyabr 1917 — aprel 1918) rəhbərlik etmişdir. Zaqafqaziya komissarlığı (15 noyabr 1917 — 10 fevral 1918) nəzdində xalq maarif komissarı olmuşdur. Zaqafqaziya Seyminin (10 fevral —  26 may 1918) üzvü; "Müsavat" və demokratik bitərəf qrupun fraksiyasına daxil olmuşdur. Aprel ayından Zaqafqaziya hökumətinin ədliyyə naziri təyin olundu. Müvəqqəti Azərbaycan Milli Şurasının (27 may — 7 dekabr) üzvü. Mayın 27-dən Milli Şuranın icraiyyə komitəsinin sədri olmuşdur.
+=== Əmək fəaliyyəti ===
+– 1907-ci illərdə əvvəl Yelizavetpol dairə məhkəməsi yanında məhkəmə vəzifələri üçün kiçik namizəd təyin olunmuş, sonra Kutaisi, Zuqdidi və Suxumidə bir neçə il məhkəmə-hüquq sahəsində çalışmışdır.
+-ci ilin oktyabrından 1918-ci ilin aprelinədək Bakı şəhər Dumasına rəhbərlik edib.
+-ci ilin noyabr ayının 15-dən  1918-ci ilin fevral ayının 10-adək Zaqafqaziya komissarlığı nəzdində xalq maarif komissarı olub.
+-ci ilin aprel ayından isə Zaqafqaziya hökumətinin ədliyyə naziri təyin olunub.
+=== İctimai-siyasi aktivliyi ===
+-ci ildə Rusiya imperiyasının II Dövlət dumasına deputat seçilib.
+[[Şəkil:Группа депутатов Второй Государственной думы.jpeg|left|thumb|Xoyski (sol tərəfdə oturub) İkinci Dövlət dumasının bir qrup deputatı ilə birlikdə.]]
+Zaqafqaziya Seyminin (10 fevral —  26 may 1918) üzvü idi; Müsavat və demokratik bitərəf qrupun fraksiyasına daxil olmuşdur. Müvəqqəti Azərbaycan Milli Şurasının (27 may — 7 dekabr) üzvü. Mayın 27-dən Milli Şuranın icraiyyə komitəsinin sədri olmuşdur.
-=== AXC illərində ===
 Zaqafqaziya seymi buraxıldıqdan sonra, 1918-ci il mayın 27-də artıq keçmiş Zaqafqaziya seyminin müsəlman fraksiyası üzvləri yaranmış siyasi vəziyyəti müzakirə etmək üçün fövqəladə iclasını çağırdılar. Yığıncaq Cənubi Qafqazın şərqi ərazilərin idarə olunmasını öz üzərinə götürmək qərarına gəldi, və özlərini Zaqafqaziya müsəlmanlarının Müvəqqəti Milli şurası adlandırdılar. Milli şuranın yanında 9 nəfərdən ibarət icraçı orqan yaradıldı, onun vəzifəsi respublika həyatının müxtəlif sahələri üzrə planların həyata keçirilməsi idi. F. Xoyski icraiyyə orqanının sədri seçildi.<ref name=":1"> Гасанлы Дж. П. / Русская революция и Азербайджан: Трудный путь к независимости (1917—1920). — М.: Флинта, 2011. — 26-27, 160-162 с. (''rus''.)</ref>
 Ertəsi gün Milli şuranın ilk iclası keçirildi: Seymin buraxılması, Gürcüstanın müstəqilliyini elan etməsi və Azərbaycanın vəziyyəti onun gündəliyində əsas bəndi idi. Şuranın bəzi üzvləri Azərbaycanın müstəqilliyinin elan edilməsinin tərəfdarı idilər, Fətəli-xan Xoyski, öz növbəsində, yerlərdə bəzi məsələlərin aydınlaşdırılmasına qədər tamhüquqlu hökumətin yaradılması ilə kifayətlənmək və Azərbaycanın müstəqilliyini elan etmədən digər ölkələrlə danışıqlara başlamaq təklifini vermişdi.<ref name=":1" /> Nəticədə iki nəfər bitərəf qalmaqla 24 səslə (o cümlədən F. Xoyski) Şura Azərbaycanı dərhal müstəqil demokratik respublika elan edilməsi barədə qərar qəbul etdi. Fətəli-xan Xoyski Müvəqqəti hökumətinin tərkibini açıqladı və orada hökumət başçısı və daxili işlər naziri.vəzifələrini tutdu. Mayın 30-da Nazirlər Şurasının sədri F. X. Xoyski Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin elan edilməsi barədə bir sıra xarici işlər nazirlərinə [[Teleqram|radioqram]] göndərdi:
 {{Sitat2|[[Konstantinopol]], [[Berlin]], [[Vyana]], [[Paris]], [[London]], [[Roma]], [[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqton]], [[Sofiya]], [[Buxarest]], [[Tehran]], [[Madrid]], [[Haaqa]], [[Moskva]], [[Stokholm]], [[Kiyev]], [[Oslo|Xristiyaniya]], [[Kopenhagen]].|<center>Xarici işlər nazirinə</center>|Gürcüstanın çıxması və Zaqafqaziya Federativ Respublikasının dağılması ilə Azərbaycan Milli Şurası 1918-ci il mayın 28-də Şərqi və Cənubi Zaqafqaziyadan ibarət olan Azərbaycanın istiqlaliyyətini elan etmiş, Azərbaycan Respublikasını yaratmışdır. Deyilənləri nəzərinizə çatdıraraq, zati-alinizdən bu barədə hökumətinizə xəbər vermənizi rica edirəm. Milli hökumətim müvəqqəti olaraq [[Gəncə|Yelizavetpol]] şəhərində yerləşir. İmza Xoyski, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Şurasının sədri.}}
 <ref name=":0" />
 [[Şəkil:Radiogramma of Fatali Khan Khoyski.jpg|thumb|Xoyskinin Azərbaycanın müstəqilliyinin elan edilməsi barədə bir sıra dövlətlərin xarici işlər nazirlərinə göndərdiyi radioqramın surəti. 30 may 1918-ci il]]