Nuri Berköz: Redaktələr arasındakı fərq

Bu məqalə Şəki Ensiklopediyasının yoxlanılmış məqalələrindən biridir və müəlliflik hüququ Şəki Ensiklopediyasının redaksiyasına məxsusdur!
Şəki Ensiklopediyası materialı
← Əvvəlki redaktə
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
 
(Eyni redaktor tərəfindən edilmiş 44 ara dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
[[Kateqoriya:M]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış hərbçilər]]{{Hərbi xadim
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış hərbçilər]]{{Hərbi xadim
|Adı                  = Mahmud Sarıkərimli
|Adı                  = Nuri Berköz
|Orijinal adı        = Mahmud Bərköz
|Orijinal adı        = Bərköz Məmhəmməd Nuri Hacı İlyas oğlu<br/>{{dil-tr|Mehmet Nuri Berköz}}
|Şəkil                = Mahmud Sarıkərimli.jpg
|Şəkil                = Nuri Berköz.png
|Şəkil miqyası        = 260
|Şəkil miqyası        =
|Şəkil məlumat        =  
|Şəkil məlumat        = Nuri Berköz.
|Həyat dövrü          =
|Həyat dövrü          =
|Ləqəbi              =
|Ləqəbi              =
|Təxəllüs            =  
|Təxəllüs            =  
|Doğum tarixi        = {{Doğum_tarixi|1889||}}
|Doğum tarixi        = {{Doğum_tarixi|1889||}}
|Doğum yeri          = [[Şəki]] [[Rusiya imperiyası]]
|Doğum yeri          = [[Nuxa]] (indiki Şəki), [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, {{Rusİmp}}
|Vəfatı              = {{Vəfat_tarixi|1975||}}
|Vəfatı              = {{Vəfat tarixi və yaşı|1975|1|16|1889|0|0}}
|Vəfat yeri          = [[Türkiyə Respublikası]]
|Vəfat yeri          = {{TUR}}
|Vəfat səbəbi        =
|Vəfat səbəbi        =
|Vətəndaşlıq          = [[Türkiyə Respublikası]]
|Vətəndaşlıq          = {{Rusİmp}}→{{Osm}}→{{TUR}}
|Mənsubiyyəti        = [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri]]
|Mənsubiyyəti        = Türkiyə Silahlı Qüvvələri
|Atası                = Hacı İlyas Sarıkərimli  
|Atası                = Hacı İlyas Sarıkərimli  
|Anası                =
|Anası                =
|Həyat yoldaşı        = Rəidə Berköz
|Həyat yoldaşı        = Ulviye Berköz
|Uşaqları            = Beliğ Bərköz
|Uşaqları            = [[Sina Berköz]]
|Qoşun növü          = Quru Qoşunları
|Qoşun növü          = Quru Qoşunları, {{TUR}}
|Xidmət illəri        = [[1912]]-[[1951]]
|Xidmət illəri        = 1912–1950
|Rütbə                = [[General-leytenant]]
|Rütbə                = general-polkovnik
|Hissə                =
|Hissə                =
|Komandanlıq edirdi  = [[Jandarma]] qoşunları
|Komandanlıq edirdi  =  
|Vəzifəsi            = [[Jandarma]] komandanı
|Vəzifəsi            =  
|Döyüşlər            = [[I Dünya müharibəsi]]  <br/> [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]]
|Döyüşlər            =  
|Əlaqələr            =
|Əlaqələr            =
|İstefada            =
|İstefada            = 1950
|Mükafatları          = ''Müharibə medalı'' <br/> ''Gümüş medal'' <br/> ''Yararlılıq medalı''  <br/>''İstiqlaliyyət medalı''
|Mükafatları          =  
|İmzası              =  
|İmzası              =  
|İmzanın eni          =  
|İmzanın eni          =  
|Sayt                =  
|Sayt                =  
}}
}}
'''Mehmet Berköz (Sarıkərimli Mahmud Hacı İlyas oğlu )''' - əslən [[Şəki]]<nowiki/>dən olan [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı dövləti]]<nowiki/>nin və [[Türkiyə|Türkiyə Respublikası]]<nowiki/>nın tanınmış [[zabit]]<nowiki/>i, [[general-leytenant]], tanınmış hərbi xadim və [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]] iştirakçısı.<ref name=":0">[http://www.anl.az/down/meqale/azadliq/2013/iyul/317706.htm '''Türkiyənin hərb tarixinə adını yazdırmış iki qardaş''']</ref><ref>[http://www.kho.edu.tr/eng_about_tma/general_commanders_of_gendarmerie.html TMA GRADUATE GENERAL COMMANDERS OF GENDARMERIE]</ref><ref name=":1">[https://eksisozluk.com/nuri-berkoz--2953574 nuri berköz]</ref>
'''Nuri Berköz''' (1889–1975) — Türkiyə Hərbi Qüvvələrinin general-polkovniki.  
== Həyatının ilk illəri ==
1889-cu ildə [[Şəki]]də dünyaya dünyaya göz açmışdır. İbtidai təhsilini [[Şəki]]<nowiki/>dəki Rus-tatar məktəbində almışdır. İbtidai təhsilini başa vurduqdan sonra atası Hacı İlyas Sarıkərimli [[XX əsr]]<nowiki/>in əvvəllərində [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı dövləti]]<nowiki/>nə köçməyə qərar vermişdir. Ailənin [[Bursa]]<nowiki/>ya yerləşməsindən qısa müddət sonra Hacı İlyas Sarəkərimli vəfat etmişdir.<ref name=":0" />
== Təhsili ==
O və qardaşı [[Bursa]]<nowiki/>ya yerləşdikdən sonra [[Bursa]]<nowiki/>dakı Hərbi liseyə qəbul olmuş, buradakı təhsillərini başa vurduqdan sonra Bursa Ali Hərbi Məktəbinə (bu günki Işıklar Hərbi Hava Qüvvələri Ali Məktəbi) qəbul olmuşdur.  [[1909]]-cu ildə buradakı təhsilini də başa vuraraq [[Osmanlı Hərbi Akademiyası|Osmanlı Hərb Akademiyası]]<nowiki/>na qəbul olmuşdur. 1912-ci ildə buranı bitirərək leytenant rütbəsi ilə [[Osmanlı ordusu]] sıralarında hərbi xidmətə başlamışdır.<ref name=":1" />
== Hərbi karyerası ==
=== Birinci Dünya müharibəsindən əvvəl ===
1912-ci ilin mart ayında [[leytenant]] olaraq əvvəlcə [[Van]]<nowiki/>da XI Ordu korpusu, XXXIII tümən, 97-ci alay, I tabor, II bölüyün tağım komandanlığına təyin edilmiş, 1913-cü ilin aprelində isə [[Van]]<nowiki/>dakı 52-ci alayın birinci bölüyünə təyin edilərək, gerilla döyüşü təşkil etməsi və [[Rus Ordusu|rus ordusu]]<nowiki/>nun analiz edilməsi üçün qısa bir müddətlik [[Cənubi Azərbaycan]]<nowiki/>a göndərilmişdir.<ref>[https://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=41913#gsc.tab=0 Şəkililər osmanlı sarayında və Türkiyə ordusunda]</ref>


1913-cü ilin iyul ayında yenidən [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı dövləti]]<nowiki/>nə geri dönməsindən sonra [[baş leytenant]] rütbəsinə qaldırılmışdır.<ref name=":2">[https://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=42177#gsc.tab=0 '''Ədalət TAHİRZADƏ''']</ref><ref name=":2" />
==Haqqında məlumatlar==
=== Birinci Dünya müharibəsi ===
1889-cu ildə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub.
1916-cı ilə qədər 33-cü tümən komandanı general Qalatalı Şövkətın əmr zabiti olaraq [[Sarıqamış döyüşü|Sarıqamış əməliyyatı]]<nowiki/>na qatılmışdır. 11 iyul 1916-cı ildən 12 fevral 1917-ci il tarixinə qədər [[Ərzurum]]<nowiki/>da II Qafqaz ordu korpusunun bütün cəbhə döyüşlərində iştirak etmişdir.


1917-ci ilin mart ayında [[İstanbul]]<nowiki/>da [[Ənvər Paşa|Ənvər paşa]]<nowiki/>nın qərərgahında kəşfiyyat şöbəsinə ([[Təşkilat-i Məxsusa|Təşkilat-i Mahsusa]]) təyin edilmişdir. Burada qısa bir müddət işlədikdən sonra gizli pasportla bir il [[Stokholm]] və [[Kopenhagen]]<nowiki/>də, daha sonra da [[Sankt-Peterburq|Peterburq]] və [[Moskva]]<nowiki/>da kəşfiyyat tapşırıqlarında xidmət etmişdir.
1905-ci ildə ailəsi ilə Türkiyəyə köçüb.


Bu dövrlərdə [[türk]] hərbi əsirlərin rus müharibə əsirləri ilə dəyişilməsi üçün  Hilal-i Əhmar (Qırmızı Aypara)Cəmiyyətinə üzv olaraq [[Sankt-Peterburq]]<nowiki/>a göndərilmişdir. Bu heyətin rəhbəri isə türk siyasi düşüncə tarixinin görkəmli simalarından [[Yusif bəy Akçuralı|Yusif Akçura]] (əslən [[Kazan]] [[tatar]]ı) olmuşdur. [[Birinci Dünya müharibəsi|I Dünya müharibəsi]]<nowiki/>nin sonlarına yaxın [[mayor]] rütbəsinə qaldırılmışdır.<ref>[https://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=43020#gsc.tab=0 Ədalət Tahirzadə - III hissə]</ref> 
===Təhsili===
=== Müharibədən sonra ===
1905-ci ilədək Nuxa rus-tatar məktəbində və Nuxa gimnaziyasında təhsil alıb.
1918-ci ildə müharibənin bitməsindən sonra [[Türkiyə]]<nowiki/>yə dönərək 24 oktyabr 1919-cu il tarixində Hərbi Akademiyaya girmişdir. Bir illik təhsildən sonra 18 may 1921-ci ildə [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]]<nowiki/>nə qatılmaq üçün [[Kiçik Asiya|Anadolu]]<nowiki/>ya keçmişdir.
=== Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi ===
İlk əvvəllər Baş Qərərgah Şərq İşləri müdirlüyünü, 1921-ci ilin noyabr ayından 1921-cü ilə qədər də Qərb cəbhəsi qərərgahında III şöbənin müdirliyini etmişdir. Bundan əlavə müharibə zamanı marşal Fevzi Çaxmaqın rus dili üzrə tərcüməçisi olaraq da xidmət etmişdir.
== Türkiyə Respublikası zamanı ==
Müharibənin bitməsindən sonra 1921-cü ildə digər sinif yoldaşları ilə birlikdə Hərbi Akademiyadakı təhsilinə davam etmişdir. 1925-ci ildə akademiyanı bitirmişdir. Bundan sonra [[İzmir]] Mövqe Komandanlığının Kəşfiyyat şöbəsinin müdiri təyin edilmişdir. 1927-ci ildə [[Ankara]]<nowiki/>da Milli Təhlükəsizlik Xidməti müdirliyinə təyin edilmişdir. 1929-cu ildə 189-cu Alayın II Tabor komandanlığını etmişdir. 30 avqust 1930-cu ildə [[polkovnik-leytenant]] rütbəsinə qaldırılmış və Baş Qərərgahın Kəşfiyyat şöbəsinin müdiri təyin edilmişdir.


[[Millətlər Liqası|Millətlər Cəmiyyəti]]<nowiki/>nin nizamnaməsinin VIII maddəsinə əsasən 2 fevral 1932-ci il tarixində [[Cenevrə]]<nowiki/>də toplanan Silahsızlanma Konfransına dəvət edilən türk heyətinə Baş Qərərgah Rəisliyi tərəfindən hərbi ekspert olaraq qatılmışdır.<ref name=":0" />
1905-ci ildən sonra Bursa hərbi məktəbini (Rüşdiyyə) və “İşıqlar” hərbi liseyini bitirib.


30 avqust 1933-cü il tarixində [[polkovnik]] rütbəsinə qaldırılmışdır. 1933-cü ilin oktyabr ayında Cümhuriyyətin 10-cu ildönümü mərasimlərinə qatılan və aralarında marşal [[Kliment Voroşilov]], marşal [[Semyon Budyonnı|Semyon Budyonni,]] [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] xarici işlər nazirinin köməkçisi [[Lev Mixayloviç Karahan]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-nin Ankaradakı keçmiş səfiri Semyon Aralov, [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] təhsil naziri Bubnov, təhsil nazirinin köməkçisi Krijanovskinin yer aldığı Sovet heyətinə mehmandar olaraq təyin edilmişdir.  
1909 – 1912-ci illərdə İstanbul hərbi akademiyasında təhsil alıb.


1933-1935-ci illərdə Ehtiyyat Zabit Məktəbi komandanlığına təyin edilmişdir. 1935-ci ildə Kiyev təlimlərinə dəvət edilən ordu generalı Fəxrəddin Altayın rəhb ərliyindəki hərbi heyətin qərərgah rəisi olmuşdur.  
1919 – 1925-ci illərdə fasilə ilə Osmanlı ordusunun Baş Qərargah Akademiyasında təhsil alıb.


1936-cı ildə Moskvaya Türkiyənin hərbi ateşesi təyin edilmişdir. Burada bir il xidmət etdikdən sonra 1937-ci ildə Trabzon Piyada Alayının komandanlığına, 1938-ci ildə [[İstanbul]] Maltəpə Piyada Atıcılıq Məktəbinin komandanlığına, 30 avqust 1939-cu ildə də [[Sivas]]<nowiki/>da və [[İslamiyyə|İslahiyə]]<nowiki/>də briqada komandanlığına təyin edilmişdir.
===Hərbçi və əmək fəaliyyəti===
1915-ci ildə xüsusi tapşırıqla Türkiyədən Şimali İrana,  


1939-cu ilin 30 avqustunda briqada generalı rütbəsinə, 30 avqust 1941-ci ildə [[general-mayor]] rütbəsinə qaldırılmışdır. Bu müddət ərzində [[Şərqi Bəyazid|Şərqi Bəyazidd]]ə 53-cü sərhəd qoşunlarının komandanlığını, 1943-cü ildə Bornovada 57-ci tümən komandanlığına, 1945-ci ildə İzmirdə 12-ci ordu korpusu komandanlığına təyin edilmişdir. 1946-cı ilin 30 avqust tarixində [[general-leytenant]] rütbəsinə qaldırılmışdır.
1916-cı ildə Danimarka və İsveçə göndərilib.


[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] Hərbi Nazirinin müavini Vilyam Draper, Xarici İşlər Nazirinin müavini Frank Visner və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] Baş Qərargah Heyəti Planlar və Hərəkat şöbəsinin müdiri general-polkovnik Albert Redemayerlə müxtəlif görüşlərə qatılanlar arasında general Mahmud Bərköz və qardaşı general Mehmet Bərköz də vardı. 6  aprel 1949-da ABŞ-ın yüksək rütbəli hərbiçilərinin Ankaraya ikinci səfəri zamanı Türkiyədə nümayəndə heyətini qarşılamağa  general Mahmud Bərköz, və qardaşı general Mehmet  Bərközə həvalə edilmişdir.<ref name=":0" />
1917-ci ildə Osmanlı hərbi heyəti tərkibində isə Rusiyaya ezam olunub və orada Birinci Dünya müharibəsində əsir düşmüş türk zabit və əsgərlərinin yerini müəyyən etmək və onları rus hərbçiləri ilə dəyişərək Türkiyəyə göndərmək işi ilə məşğul olub.  


1947-ci ildə Baş Qərərgah Rəisliyinin Əməliyyat Yarbaşqanlığına, [[1949]]-cu ildə Jandarma Ümumi Komandanlığına təyin edilmişdir.
1927-ci ildən Ankara Milli Təhlükəsizlik Kəşfiyyat şöbəsinin müdiri,  


1950-ci ilin iyununda təqaüdə ayrılmışdır.  Ancaq bir həftədən sonra, 13 iyunda o daha önəmli bir vəzifə olan  olan Milli Təhlükəsizlik Təşkilatının Baş katibi təyin  edilir. Mahmud Bərköz  6 sentyabr 1951-də bu vəzifədən öz istəyi ilə təqaüdə çıxır.<ref>[https://web.archive.org/web/20151108070802/http://sheki.io.ua:80/s197711/350399k304l304l399r_osmanli_sarayinda_v399_t220rk304y399_ordusunda '''Ədalət Tahirzadə: “Türkiyə ordusunda əslən Şəkidən olan 3 general qulluq edib”''']</ref>
1930-cu ildən Ankara Baş Qərargah Kəşfiyyat şöbəsinin müdiri,  
== Ailəsi ==
Bu məşhur generalın həyat yoldaşı [[Türk dili|Türk ordusu]]<nowiki/>nun general olmuş [[Mustafa Kərəm]]<nowiki/>in qızı Rəidə xanım idi. Həyat yoldaşı öz xatirələrində yazırdı:<ref name=":0" />


''Məhəmməd qeyri-adi insan idi. O yalnız savaşmaq ücün doğulmuşdu. Harada savaş var idisə Məhəmməd da orada idi. Amma uşaqlarını hərbiçi kimi görmək istəmirdi Mahmud.''
1936 – 1937-ci illərdə Türkiyənin Moskvadakı hərbi attaşesi vəzifəsində çalışıb.  


Məhəmməd Bərközün oğlu [[Sina Bərköz]] dünya üzrə məşhur [[memar]] və [[professor]]<nowiki/>dur.
İkinci Dünya müharibəsi illərində Türkiyənin SSRİ ilə sərhəd zonasında yerləşən diviziyalar qrupunun komandanı,


Məhəmməd Bərközün qardaşı oğlu [[Bəliğ Bərköz]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da yaşayıb. [[Professor]] Bəliğ Bərköz [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-dakı [[türk]] dərnəklərinin ümumi başqanı olub. [[Türkiyə]]-[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] münasibətlərinin tənzimləməsində onun xidmətləri əvəssiz olub. [[Kaliforniya Universiteti]]<nowiki/>nin professor olan Bəliğ bəy [[2001]]-ci ildə vəfat edib.
1947-ci ildən Türkiyə Hərbi Qüvvələri Baş qərargah rəisinin əməliyyat məsələləri üzrə müavini,


1949-cu ildən Türkiyə jandarmeriyasının baş komandanı olub.


1950-ci ilin iyulunda Türkiyədə keçirilən hərbi islahatlar nəticəsində istefaya göndərilib.


Mahmud Sarıkərimlinin qardaşı oğlu Sina Bərköz məşhur memar və professordur.<ref>[https://web.archive.org/web/20161017215944/http://adam.az/index.php?option=com_sobi2&sobi2Task=sobi2Details&sobi2Id=1552&Itemid=63 Sina Bərköz]</ref>
===Hərbi rütbələri===
== Şəxsiyyəti ==
1925-ci ildə mayor,  
Mükəmməl [[rusca]] ilə yanaşı Mahmud Sarıkərimli, [[fransızca]] və bir qədər də [[İsveç dili]]ni bilmişdir. [[Tarix]], [[rus ədəbiyyatı]] və [[türk dilləri]] ilə dərindən maraqlanmışdır. [[Türk dilləri]]nə olan marağına görə [[Türk Dil Qurumu]] tərəfindən [[Eduard Pekarski]]nin [[Yakut dili|Yakutca]]-[[Rusca]] lüğətinin [[türkcə]]yə tərcüməsi üçün yaradılan komitəyə dəvət edilmişdir. [[Rusca]]dan [[türkcə]]yə bir necə hərb elminə aid olan kitabı tərcümə etmişdir. Bundan əlavə [[hərb]] elminə və [[strategiya]]ya aid məqalələr yazmışdır.
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
== Həmçinin bax ==
* [[Sina Berköz]]
== Xarici keçidlər ==
* [[Ədalət Tahirzadə]], ŞƏKİLİLƏR OSMANLI SARAYINDA VƏ TÜRKİYƏ ORDUSUNDA [http://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=41913#gsc.tab=0 10.03.2012][http://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=42177#gsc.tab=0 18.03.2012], [http://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=43020#gsc.tab=0 14.04.2012], [http://old.525.az/view.php?lang=az&menu=7&id=43284#gsc.tab=0 21.04.2012]. [[525-ci qəzet|old.525.az]]
* [https://web.archive.org/web/20151108070802/http://sheki.io.ua:80/s197711/350399k304l304l399r_osmanli_sarayinda_v399_t220rk304y399_ordusunda ŞƏKİLİLƏR OSMANLI SARAYINDA VƏ TÜRKİYƏ ORDUSUNDA]
* [https://web.archive.org/web/20160218075942/http://news.lent.az:80/news/232923 Ədalət Tahirzadə: “Türkiyə ordusunda əslən Şəkidən olan 3 general qulluq edib”]
* [https://web.archive.org/web/20161017215944/http://adam.az/index.php?option=com_sobi2&sobi2Task=sobi2Details&sobi2Id=1552&Itemid=63 Sina Bərköz] {{az}}


1930 ildə polkovnik,


[[az:Məhəmməd Sarıkərimli]][[en Nuri Berköz]][[ru:Сарыкеримли, Мухаммед Нури Гаджи Ильяс оглы]][[tr:Nuri Berköz]]
1939-cu ildə general-mayor,
 
1941 ildə isə general-leytenant,
 
1946-cı ildə general-polkovnik rütbəsi alıb.
 
===Təltif və mükafatları===
* [[:tr:Harp Madalyası|“Hərb” medalı  (Türkiyə)]];
* Gümüş “Ləyaqət” medalı (Türkiyə);
* [[:tr:İstiklâl Madalyası|“İstiqlal” medalı (Türkiyə)]].
 
===Digər===
Rus, fransız və isveç dillərini bilirdi.
 
1933 ildə Türkiyəyə səfər etmiş sovet nümayəndə heyəti ilə keçirilən danışıqlarda Atatürkün tərcüməçisi olub.
 
Hərb taktikası və tarixinə dair bir sıra kitabı türkcəyə tərcümə edib. Hərbi, siyasi və strateji məsələlərə həsr olunmuş çoxsaylı məqalələrin müəllifidir.
 
Türkiyə Hərbi Qüvvələrinin general-polkovniki [[Mahmud Berköz|Mahmud Berközün]] qardaşıdır.
 
Osmanlı ordusunun general-mayoru [[Həsən Behçet paşa|Həsən Behçet paşanın]] (Nuxada doğulub, [[Məhəmmədəmin Darğazadə|Məhəmmədəmin Darğazadənin]] kiçik qardaşıdır) qızı ilə ailə qurub.
 
Türk memarı, professor və elm adamı [[Sina Berköz|Sina Berközün]] atasıdır.
 
=== Vəfatı ===
16 yanvar 1975-ci il tarixdə – 86 yaşında, İstanbulda vəfat edib.
 
==Ədəbiyyat==
# {{məqalə
| müəllif        = Гулиев В.
| başlıq          = '''Азербайджанские генералы турецкой армии'''
| orijinal        =
| link            = https://www.elibrary.az/docs/QAZET/qzt2009_1008q.htm
| dil            = ru
| cavabdeh        =
| nəşrin müəllifi =
| nəşr            = Зеркало
| tip            = газета
| yer            = Баку
| nəşriyyat      =
| il              = 2009
| cild            =
| buraxılış      =
| nömrə          = 34
| səhifələr      = 33-34
| isbn            =
| issn            =
| doi            =
| bibcode        =
| arxiv          =
| pmid            =
| ref            =
| archiveurl      = https://web.archive.org/web/20211031112720/https://www.elibrary.az/docs/QAZET/qzt2009_1008q.htm
| archivedate    = 31 Oct 2021
}}
# {{Sayta istinad|url=https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=1561&fbclid=IwAR1JCW40fNtvDhL7cREiLmoK3IjLmyJXRSFSyv98lw75_h2CO1r0IFd9AZ0 |author =Tahirzade A. |authorlink=Ədalət Tahirzadə |title='''Şekililer Osmanlı Sarayında ve Türkiye Ordusunda''' |subtitle= |deadlink= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211031133348/https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=1561 |archivedate=31 Oct 2021 |lang=tr |showlang=yes|responsible=  |website=Türk Yurdu Dergisi |websiteurl=https://www.turkyurdu.com.tr/ |type= |date=1.07.2011 |accessdate= 31.10.2021|quote= |quoteup= |description= |ref= }}
# {{AME|6|596-597|Bərköz Məhəmməd Nuri Hacı İlyas oğlu Sarıkərimli}}
 
{{Yoxlanılmış məqalə}}
 
[[az:Məhəmməd Sarıkərimli]][[en:Nuri Berköz]][[ru:Сарыкеримли, Мухаммед Нури Гаджи Ильяс оглы]][[tr:Nuri Berköz]]

Səhifəsinin 22:45, 15 yanvar 2024 tarixinə olan son versiyası

Nuri Berköz
Bərköz Məmhəmməd Nuri Hacı İlyas oğlu
türk.: Mehmet Nuri Berköz
Nuri Berköz
Nuri Berköz.
Doğum tarixi 1889(1889-Şablondakı doğum və ya ölüm tarixində texniki yanlışlıq var!-00)
Doğum yeri Nuxa (indiki Şəki), Nuxa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi 16 yanvar 1975 (86 yaşında)
Vəfat yeri Türkiyə
Vətəndaşlıq Rusiya İmperiyası→ Osmanlı dövləti→ Türkiyə
Mənsubiyyəti Türkiyə Silahlı Qüvvələri
Uşağı Sina Berköz
Atası Hacı İlyas Sarıkərimli
Həyat yoldaşı Ulviye Berköz
Hərbi fəaliyyəti
Qoşun növü Quru Qoşunları, Türkiyə
Xidmət illəri 1912–1950
Rütbə general-polkovnik
İstefada 1950

Nuri Berköz (1889–1975) — Türkiyə Hərbi Qüvvələrinin general-polkovniki.

Haqqında məlumatlar[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

1889-cu ildə Nuxada (indiki Şəki) anadan olub.

1905-ci ildə ailəsi ilə Türkiyəyə köçüb.

Təhsili[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

1905-ci ilədək Nuxa rus-tatar məktəbində və Nuxa gimnaziyasında təhsil alıb.

1905-ci ildən sonra Bursa hərbi məktəbini (Rüşdiyyə) və “İşıqlar” hərbi liseyini bitirib.

1909 – 1912-ci illərdə İstanbul hərbi akademiyasında təhsil alıb.

1919 – 1925-ci illərdə fasilə ilə Osmanlı ordusunun Baş Qərargah Akademiyasında təhsil alıb.

Hərbçi və əmək fəaliyyəti[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

1915-ci ildə xüsusi tapşırıqla Türkiyədən Şimali İrana,

1916-cı ildə Danimarka və İsveçə göndərilib.

1917-ci ildə Osmanlı hərbi heyəti tərkibində isə Rusiyaya ezam olunub və orada Birinci Dünya müharibəsində əsir düşmüş türk zabit və əsgərlərinin yerini müəyyən etmək və onları rus hərbçiləri ilə dəyişərək Türkiyəyə göndərmək işi ilə məşğul olub.

1927-ci ildən Ankara Milli Təhlükəsizlik Kəşfiyyat şöbəsinin müdiri,

1930-cu ildən Ankara Baş Qərargah Kəşfiyyat şöbəsinin müdiri,

1936 – 1937-ci illərdə Türkiyənin Moskvadakı hərbi attaşesi vəzifəsində çalışıb.

İkinci Dünya müharibəsi illərində Türkiyənin SSRİ ilə sərhəd zonasında yerləşən diviziyalar qrupunun komandanı,

1947-ci ildən Türkiyə Hərbi Qüvvələri Baş qərargah rəisinin əməliyyat məsələləri üzrə müavini,

1949-cu ildən Türkiyə jandarmeriyasının baş komandanı olub.

1950-ci ilin iyulunda Türkiyədə keçirilən hərbi islahatlar nəticəsində istefaya göndərilib.

Hərbi rütbələri[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

1925-ci ildə mayor,

1930 ildə polkovnik,

1939-cu ildə general-mayor,

1941 ildə isə general-leytenant,

1946-cı ildə general-polkovnik rütbəsi alıb.

Təltif və mükafatları[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

Digər[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

Rus, fransız və isveç dillərini bilirdi.

1933 ildə Türkiyəyə səfər etmiş sovet nümayəndə heyəti ilə keçirilən danışıqlarda Atatürkün tərcüməçisi olub.

Hərb taktikası və tarixinə dair bir sıra kitabı türkcəyə tərcümə edib. Hərbi, siyasi və strateji məsələlərə həsr olunmuş çoxsaylı məqalələrin müəllifidir.

Türkiyə Hərbi Qüvvələrinin general-polkovniki Mahmud Berközün qardaşıdır.

Osmanlı ordusunun general-mayoru Həsən Behçet paşanın (Nuxada doğulub, Məhəmmədəmin Darğazadənin kiçik qardaşıdır) qızı ilə ailə qurub.

Türk memarı, professor və elm adamı Sina Berközün atasıdır.

Vəfatı[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

16 yanvar 1975-ci il tarixdə – 86 yaşında, İstanbulda vəfat edib.

Ədəbiyyat[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

  1. Гулиев В. Азербайджанские генералы турецкой армии (rus.) // Зеркало : газета. — Баку, 2009. — № 34. — Səh. 33-34. Arxivləşdirilib; arxivləşdirmə tarixi: 31 oktyabr 2021.
  2. Tahirzade A. Şekililer Osmanlı Sarayında ve Türkiye Ordusunda : [arx. 31.10.2021] : [tur.] // Türk Yurdu Dergisi. — 2011. — 1 Temmuz. — Müraciət tarixi: 31.10.2021.
  3. Bərköz Məhəmməd Nuri Hacı İlyas oğlu Sarıkərimli // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası : ensiklopediya  : [25 cilddə] (tiraj: 25 000; 608 s.). — Bakı: “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi, 2015. —VI  c. — Səh. 596-597. — ISBN 978-9952-441-11-6.
Mənbə — "https://sheki.org/wiki/index.php?title=Nuri_Berköz&oldid=60599"