14.599
redaktə
→İstinadlar
| (3 redaktor tərəfindən edilmiş 24 dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
[[Kateqoriya: | [[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsi]]{{Tarixi abidə | ||
|Azərbaycanca adı = Üçmüqəddəs kilsəsi | |Azərbaycanca adı = Üçmüqəddəs kilsəsi | ||
|Orijinal adı = {{Dil-ru|Нухинская трехсвятительская церковь}} | |Orijinal adı = {{Dil-ru|Нухинская трехсвятительская церковь}} | ||
|Şəkil = Round temple.JPG | |Şəkil = Round temple.JPG | ||
|Şəkilaltı mətn = Sabiq Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsinin binası, 2013-cü il | |Şəkilaltı mətn = Sabiq Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsinin binası, 2013-cü il. | ||
|Şəklin eni = 290 | |Şəklin eni = 290 | ||
|Status = muzey | |Status = muzey | ||
| Sətir 23: | Sətir 23: | ||
|Yer xəritəsi 2 = | |Yer xəritəsi 2 = | ||
|Yer xəritəsi 3 = | |Yer xəritəsi 3 = | ||
|Xəritənin ölçüsü = | |Xəritənin ölçüsü = | ||
|Xəritənin ölçüsü 2 = | |Xəritənin ölçüsü 2 = | ||
|Xəritənin ölçüsü 3 = | |Xəritənin ölçüsü 3 = | ||
|Marker = | |Marker = | ||
|Marker 2 = | |Marker 2 = | ||
|Marker 3 = | |Marker 3 = | ||
|Markerin ölçüsü = | |Markerin ölçüsü = | ||
|Markerin ölçüsü 2 = | |Markerin ölçüsü 2 = | ||
|Markerin ölçüsü 3 = | |Markerin ölçüsü 3 = | ||
| Sətir 40: | Sətir 39: | ||
|Banisi = | |Banisi = | ||
|İlk xatırlanma = 1846 | |İlk xatırlanma = 1846 | ||
|Təməlinin qoyulması = XVIII-XIX əsrlər{{ | |Təməlinin qoyulması = XVIII-XIX əsrlər{{sfn|ASE|1987|s=500}}; XIX əsr{{sfn|Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı|2001|p=}}{{sfnru|Гаджиева C. Х.|2012|p=2}} | ||
|Xronologiya = | |Xronologiya = | ||
|Ləğv edilib = | |Ləğv edilib = | ||
| Sətir 55: | Sətir 54: | ||
|Commons = Round_temple_in_Shaki | |Commons = Round_temple_in_Shaki | ||
}} | }} | ||
'''Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsi''' ({{Dil-ru|Нухинская трехсвятительская церковь}}) — 1828-ci ildən XX əsrin iyirminci illərinədək [[Şəki qəzası|Nuxa/Şəki qəzasında]] fəaliyyət göstərmiş | '''Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsi''' ({{Dil-ru|Нухинская трехсвятительская церковь}}) — 1828-ci ildən XX əsrin iyirminci illərinədək [[Şəki qəzası|Nuxa/Şəki qəzasında]] fəaliyyət göstərmiş iki pravoslav kilsəsindən biri<ref name=Q1 group=qeyd/>. Binası indiki Şəki şəhərindəki [[Qala (Şəki)| qalanın]] daxilində idi və hal-hazırda da sağlam vəziyyətdə orada durur; ölkə əhəmiyyətli memarlıq abidəsi kimi dövlət qeydiyyatındadır{{sfn|Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı|2001|p=}} və içində Şəki Xalq Tətbiqi Sənət Muzeyi yerləşir. | ||
1851-ci ildən 1916-cı ilədək Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsinin altı keşişi olub {{Bax|#Keşişlərin siyahısı, digər kilsə xidmətçiləri və aid olduğu yeparxiya|green}}. | 1851-ci ildən 1916-cı ilədək Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsinin altı keşişi olub {{Bax|#Keşişlərin siyahısı, digər kilsə xidmətçiləri və aid olduğu yeparxiya|green}}. | ||
| Sətir 72: | Sətir 71: | ||
[[Şəkil:David Utiyev1.JPG|230px|thumbnail|left| Şəki şəhərindəki keçmiş pravoslav kilsəsi binasının cənub tərəfində David Utiyevin adı həkk olunmuş, lakin onun arvadı Annaya aid olduğu hesab edilən qəbir.]] | [[Şəkil:David Utiyev1.JPG|230px|thumbnail|left| Şəki şəhərindəki keçmiş pravoslav kilsəsi binasının cənub tərəfində David Utiyevin adı həkk olunmuş, lakin onun arvadı Annaya aid olduğu hesab edilən qəbir.]] | ||
[[Şəkil:Three Holy Hierarchs.jpg|190px|thumbnail|Üçmüqəddəs: Basil Qeysəriyyəli (Böyük Vasili), Qriqor Nazianzen, İoann Xrisostom.]] | [[Şəkil:Three Holy Hierarchs.jpg|190px|thumbnail|Üçmüqəddəs: Basil Qeysəriyyəli (Böyük Vasili), Qriqor Nazianzen, İoann Xrisostom.]] | ||
#[[Yevstafi Xusiyev]], 1851 – 1867; | # [[Yevstafi Xusiyev]], 1851 – 1867; | ||
#[[Semyon Begiyev]], 1868 – 1876; | # [[Semyon Begiyev]], 1868 – 1876; | ||
#[[İrodion Nanobov]], 1877 – 1884; | # [[İrodion Nanobov]], 1877 – 1884; | ||
#[[Vasili Karbelov]], 1885 – 1887; | # [[Vasili Karbelov]], 1885 – 1887; | ||
#[[Canayev (keşiş)|Canayev]], 1888 – 1889; | # [[Canayev (keşiş)|Canayev]], 1888 – 1889; | ||
#[[David Utiyev]], 1890 – ən tezi 1916. | # [[David Utiyev]], 1890 – ən tezi 1916. | ||
1894 – 1896-cı illər üçün kilsədə zəbur oxuyanın ({{Dil-ru|псаломщик}}) adı [[Qavriil Peçenski]] idi. | 1894 – 1896-cı illər üçün kilsədə zəbur oxuyanın ({{Dil-ru|псаломщик}}) adı [[Qavriil Peçenski]] idi. | ||
| Sətir 90: | Sətir 89: | ||
==Kilsə binasının ilkin təyinatı ilə bağlı iddialar və ehtimallar== | ==Kilsə binasının ilkin təyinatı ilə bağlı iddialar və ehtimallar== | ||
XX əsrin ortalarında mütəxəssislər Nuxadakı qala ərazisinə baxış keçirərkən bu qənaətə gəlmişlər ki, 6 ha sahəni əhatə edən qalanın içində məscid və [[ | XX əsrin ortalarında mütəxəssislər Nuxadakı qala ərazisinə baxış keçirərkən bu qənaətə gəlmişlər ki, 6 ha sahəni əhatə edən qalanın içində məscid və [[Şəki xan sarayı]] istisna olmaqla, bütün tikililər rus dövrünə aiddir{{Sfnru|Дадашев С. А., Усейнов М. А.|1948|p=21}}, baxmayaraq ki, 1853-cü ildən indiyə qədər qalada heç bir məscid yoxdur. Görünür, burada daha köhnə hesab edilmiş məscid deyildikdə sabiq Üçmüqəddəs kilsəsinin binası nəzərdə tutulmuşdur. Səbəb isə bu ola bilər ki, İosif Seqalın və öz dövrünün görkəmli maarifçilərindən biri olan [[Rəşid bəy Əfəndiyev|Rəşid bəy Əfəndiyevin]], müvafiq olaraq, 1902-ci ildə və 1925-ci ildə çap olunmuş kitablarında iddia edilmişdir ki, ruslar 1828-ci ildə xanın qaladakı məscidini pravoslav kilsəsinə çevirmişlər{{Sfnru|Сегаль|1902|p=15}}{{Sfn|Rəşid bəy Əfəndiyev|1925|p=}}. | ||
Bəzi tədqiqatçılar kilsə binasını Qafqaz Albaniyası dövrünə – V-VI əsrlərə, aid etməyə çalışıblar{{Sfnru|Мамедова Г. Г.|2004|pp=42-43}}. | Bəzi tədqiqatçılar kilsə binasını Qafqaz Albaniyası dövrünə – V-VI əsrlərə, aid etməyə çalışıblar{{Sfnru|Мамедова Г. Г.|2004|pp=42-43}}. | ||
| Sətir 106: | Sətir 105: | ||
== Qeydlər == | == Qeydlər == | ||
{{İstinad siyahısı | {{İstinad siyahısı | ||
|group=qeyd | |group=qeyd | ||
|refs= | |refs= | ||
<ref name=Q1> [[Aleksey Yermolov]] Qafqaz canişini olarkən (1816 – 1827) Vartaşen kəndində pravoslav udinlər üçün kilsə tikdirmişdir {{Harvnbru|Кавказ|1853|p=263-266}}. | <ref name=Q1> [[Aleksey Yermolov]] Qafqaz canişini olarkən (1816 – 1827) Vartaşen kəndində pravoslav udinlər üçün kilsə tikdirmişdir {{Harvnbru|Кавказ|1853|p=263-266}}. O dövrün statistik məlumatlarında Nuxa qəzasında yalnız 1 pravoslav kilsəsin olması qeyd edilir {{Bax|Şəki qəzası#1897-ci il ensiklopediyasında Nuxa qəzası haqqında məlumat (ixtisarla)|green}} Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, həmin dövrlərdə qəza mərkəzinin statistik göstəriciləri ənənəvi olaraq ayrıca verilirdi.</ref> | ||
<ref name=Q2> | <ref name=Q2> | ||
| Sətir 119: | Sətir 117: | ||
<ref name=Q3>Bu şəkil 1988-cı ildə çap olunmuş kitabdan götürülmüşdür; kitabın müəllifləri Üçmüqəddəs kilsəsini "'''məscid'''" (№2) adıyla işarələyiblər.</ref> | <ref name=Q3>Bu şəkil 1988-cı ildə çap olunmuş kitabdan götürülmüşdür; kitabın müəllifləri Üçmüqəddəs kilsəsini "'''məscid'''" (№2) adıyla işarələyiblər.</ref> | ||
}} | }} | ||
== İstinadlar == | == İstinadlar == | ||
{{İstinad siyahısı}} | |||
{{İstinad siyahısı | |||
== Ədəbiyyat == | == Ədəbiyyat == | ||
#{{ASE|10|500|Şəki}} | # {{ASE|10|500|Şəki}} | ||
#{{cite | # {{cite web2| last = | title =Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyət dərəcələrinə görə bölgüsünün təsdiq edilməsi haqqında | publisher = e-qanun.az | date = 2001 |access-date=2015-04-25 |date=2001-08-02 | url =http://www.e-qanun.az/framework/2847 | language=az| archivedate=8 Dec 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180709180722/http://www.e-qanun.az/framework/2847 |ref = Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı}} | ||
#{{məqalə | # {{məqalə | ||
|başlıq = Дворцовые сооружения города Шеки | |başlıq = Дворцовые сооружения города Шеки | ||
|yer = Баку | |yer = Баку | ||
| Sətir 145: | Sətir 141: | ||
| ref = Гаджиева C. Х. | | ref = Гаджиева C. Х. | ||
}} | }} | ||
#{{məqalə | # {{məqalə | ||
|başlıq = Об удинах, обитающих в Нухинском уезде Шемахинской губернии | |başlıq = Об удинах, обитающих в Нухинском уезде Шемахинской губернии | ||
|yer = Тифлис | |yer = Тифлис | ||
| Sətir 159: | Sətir 155: | ||
| ref = Кавказ | | ref = Кавказ | ||
}} | }} | ||
#{{kitab3 | # {{kitab3 | ||
| müəllif = | | müəllif = | ||
| hissə = Метеорологический отдел | | hissə = Метеорологический отдел | ||
| Sətir 183: | Sətir 179: | ||
| ref = Кавказский календарь | | ref = Кавказский календарь | ||
}} | }} | ||
#{{məqalə | # {{məqalə | ||
|başlıq = Нуха | |başlıq = Нуха | ||
|yer = Тифлис | |yer = Тифлис | ||
|link = http://sheki. | |link = http://sheki.org/index.php?title=%C6%8Fd%C9%99biyyat:%D0%9D%D1%83%D1%85%D0%B0_(%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7,_1846,_%E2%84%96_24.) | ||
|müəllif = | |müəllif = | ||
|nəşr = Кавказ | |nəşr = Кавказ | ||
| Sətir 197: | Sətir 193: | ||
| ref = Нуха | | ref = Нуха | ||
}} | }} | ||
#{{Kitab3 | # {{Kitab3 | ||
|müəllif = Сегаль И. Л. | |müəllif = Сегаль И. Л. | ||
|başlıq = Елисаветпольская губернии. Впечатления и воспоминания | |başlıq = Елисаветпольская губернии. Впечатления и воспоминания | ||
| Sətir 205: | Sətir 201: | ||
|ref = Сегаль | |ref = Сегаль | ||
}} | }} | ||
#{{kitab3 | # {{kitab3 | ||
| müəllif = | | müəllif = | ||
| hissə = Опись: строениям и прочим заведениям ханским в городе Нухе и вне оного: В крепости | | hissə = Опись: строениям и прочим заведениям ханским в городе Нухе и вне оного: В крепости | ||
| Sətir 229: | Sətir 225: | ||
| ref = Описание Шекинской провинции | | ref = Описание Шекинской провинции | ||
}} | }} | ||
#{{kitab3 | # {{kitab3 | ||
| müəllif = | | müəllif = | ||
| hissə = III Перечен/Церкви: | | hissə = III Перечен/Церкви: | ||
| Sətir 253: | Sətir 249: | ||
| ref = Кавказский календарь | | ref = Кавказский календарь | ||
}} | }} | ||
#{{məqalə | # {{məqalə | ||
| müəllif = | | müəllif = | ||
| hissə = Списокъ лицамъ духовнаго званія, кои Святѣйшимъ Сѵнодомъ удостоены награжденія за заслуги по духовному вѣдомству ко дню Рожденія Его Императорскаго Величества | | hissə = Списокъ лицамъ духовнаго званія, кои Святѣйшимъ Сѵнодомъ удостоены награжденія за заслуги по духовному вѣдомству ко дню Рожденія Его Императорскаго Величества | ||
| Sətir 279: | Sətir 275: | ||
| ref = Церковныя вѣдомости | | ref = Церковныя вѣдомости | ||
}} | }} | ||
#{{Kitab3 | # {{Kitab3 | ||
|müəllif = Дадашев С. А., Усейнов М. А. | |müəllif = Дадашев С. А., Усейнов М. А. | ||
|başlıq = Архитектура Азербайджана | |başlıq = Архитектура Азербайджана | ||
| Sətir 288: | Sətir 284: | ||
| ref = Дадашев С. А., Усейнов М. А. | | ref = Дадашев С. А., Усейнов М. А. | ||
}} | }} | ||
#{{ | # {{kitab3 | ||
#{{kitab3 | | müəllif = Əfəndiyev R.b. | ||
| hissə = | |||
| hissənin linki = | |||
| başlıq = Nuxa qəzasındakı asarü-ətiqələr haqqında | |||
| orijinal = | |||
| link = https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzaGVraXRhcml4aXxneDo1NTljM2E3Y2ZmNDVhMTQ3 | |||
| vikimənbə = | |||
| cavabdeh = | |||
| nəşr = | |||
| yer = Bakı | |||
| nəşriyyat = | |||
| il = 1925 | |||
| cild = | |||
| səhifə = | |||
| sütunlar = | |||
| səhifələr = | |||
| seriya = | |||
| isbn = | |||
| doi = | |||
| tiraj = | |||
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20151206004504/http://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzaGVraXRhcml4aXxneDo1NTljM2E3Y2ZmNDVhMTQ3 | |||
| archivedate = 04.07.2012 | |||
| ref = Rəşid bəy Əfəndiyev | |||
}} | |||
# {{kitab3 | |||
| müəllif = Мамедова Г. Г. | | müəllif = Мамедова Г. Г. | ||
| hissə = | | hissə = | ||
| Sətir 313: | Sətir 333: | ||
| ref = Мамедова Г. Г. | | ref = Мамедова Г. Г. | ||
}} | }} | ||
#{{kitab3 | # {{kitab3 | ||
| müəllif = Firudin bəy Köçərli. | | müəllif = Firudin bəy Köçərli. | ||
| hissə = Mirzə Fətəli Axundov | | hissə = Mirzə Fətəli Axundov | ||
| Sətir 337: | Sətir 357: | ||
| ref = Firudin bəy Köçərli. | | ref = Firudin bəy Köçərli. | ||
}} | }} | ||
#{{məqalə | # {{məqalə | ||
|başlıq = Üç-Müqəddəs kilsəsi | |başlıq = Üç-Müqəddəs kilsəsi | ||
|yer = | |yer = | ||
| Sətir 353: | Sətir 373: | ||
| ref = Məmmədov A. S. | | ref = Məmmədov A. S. | ||
}} | }} | ||
# {{məqalə | |||
| müəllif =[[Aydın Məmmədov (jurnalist)|Məmmədov A. S.]] | |||
| başlıq = Şəkidəki Dairəvi məbəd haqqında bilmədiklərimiz | |||
| orijinal = | |||
| link = https://web.archive.org/web/20210605160610/https://medeniyyet.az/files/medeniyyet_122_1622791943.pdf | |||
| dil = | |||
| cavabdeh = | |||
| nəşrin müəllifi = | |||
| nəşr = Mədəniyyət | |||
| tip = qəzet | |||
| yer = Bakı | |||
| nəşriyyat = Azərbaycan | |||
| il = 2021 | |||
| cild = | |||
| buraxılış = 4 iyun | |||
| nömrə = 41 (1818) | |||
| səhifələr = 6 | |||
| isbn = | |||
| issn = | |||
| doi = | |||
| bibcode = | |||
| arxiv = | |||
| pmid = | |||
| ref = | |||
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20210605160610/https://medeniyyet.az/files/medeniyyet_122_1622791943.pdf | |||
| archivedate = 5 Jun 2021 | |||
}} | |||
#: {{cite web2 | last =|url=https://medeniyyet.az/page/news/57567/Sekideki-Dairevi-mebed-haqqinda-bilmediklerimiz.html |title=Şəkidəki Dairəvi məbəd haqqında bilmədiklərimiz |author= [[Aydın Məmmədov (jurnalist)|Məmmədov A. S.]] |date=04-06-2021 |website=https://medeniyyet.az/ |publisher= “Mədəniyyət” qəzeti|language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210605155633/https://medeniyyet.az/page/news/57567/Sekideki-Dairevi-mebed-haqqinda-bilmediklerimiz.html|archivedate =5 Jun 2021 |ref = harv}} | |||
== Həmçinin bax == | == Həmçinin bax == | ||
{{Vikianbar kateqoriyası|Round_temple_in_Shaki}} | {{Vikianbar kateqoriyası|Round_temple_in_Shaki}} | ||
{{Üçmüqəddəs kilsəsi}} | {{Üçmüqəddəs kilsəsi}} | ||
{{Yuxarı Baş Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu}} | {{Yuxarı Baş Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu}} | ||
{{ | |||
{{Yoxlanılmış məqalə}} | |||
[[ | |||
[[en:Three Saints Church (Shaki)]] | [[az:Dairəvi məbəd]][[en:Three Saints Church (Shaki)]][[ru:Трёхсвятительская церковь (Шеки)]] | ||
[[ru:Трёхсвятительская церковь (Шеки)]] | |||