Şəki Ensiklopediyası

Cəbrayıl Hüseynov: Redaktələr arasındakı fərq

Məqalə Müzakirə

Cəbrayıl Hüseynov (redaktə)

01:54, 14 dekabr 2023 versiyası

2.566 bayt əlavə edildi ,  14 dekabr 2023
redaktənin izahı yoxdur
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
 
(3 redaktor tərəfindən edilmiş 32 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
[[Kateqoriya:C]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]]{{Alim  
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış pedaqoqlar]]{{Alim  
  |Adı                 = Cəbrayıl Hüseynov
|Piktoqram            = kimya <!--yalnız riyaziyyat, fizika, kimya, biologiya, tibb, tarix, arxeologiya və musiqi variantlarından birini seçin-->
  |Orijinal adı         = {{dil-az|Hüseynov Cəbrayıl Muxtar oğlu}}
  |Adı                   = Cəbrayıl Hüseynov
  |Şəkil               = Cəbrayıl Hüseynov.jpg
  |Tam adı               = ''Hüseynov Cəbrayıl Muxtar oğlu''
  |Şəkil miqyası        =  
  |Şəkil                 = Cəbrayıl Hüseynov.png
  |Şəkil məlumat        =  
  |Şəklin ölçüsü        =
  |Doğum tarixi         = {{doğum tarixi|1913|1|16}}
  |Şəklin izahı          = Cəbrayıl Hüseynov.
  |Doğum yeri           = [[Şəki]]
  |Doğum tarixi         = {{doğum tarixi|1913|1|16}}
  |Vəfatı              = 1974-cü il
  |Doğum yeri           = [[Nuxa]] (indiki Şəki), [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, {{Rusİmp}}
  |Vəfat yeri           = [[Bakı]]
  |Vəfat tarixi          = {{Vəfat tarixi və yaşı|1974|12|14|1913|1|16}}
|Vətəndaşlıq          = {{SSRİ}}<br/>{{AZE}}
  |Vəfat yeri           = Bakı, {{AzSSR}}, {{SSRİ}}
  |Milliyət             = [[Azərbaycanlı]]
  |Vəfat səbəbi          =
  |Elm sahəsi          =   
|Dəfn yeri             =  
  |Alma mater          =  
  |Vətəndaşlığı          = {{SSRİ}}
  |Təhsili              =  [[Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutu]]
  |Milliyyəti            =
  |İş yeri              =   
  |Həyat yoldaşı        =  
  |Elmi dərəcəsi       = aqrar elmlər doktoru
  |Uşağı                =
  |Elmi vəzifəsi        =   
  |Atası                =
  |Elmi rəhbəri         =  
  |Anası                =
  |Tanınmış yetirmələri =  
  |Elm sahəsi            =
  |Tanınır             =  
  |Elmi dərəcəsi         =aqrar elmlər doktoru
  |Mükafatları         = 2 «Şərəf nişanı» ordeni və medallar
  |Elmi adı              =professor
  |İmzası               =  
  |İş yeri              =
  |İmzanın eni          =  
|Alma-mater            = <!--Qədim təhsil ocaqları-->
  |Sayt                =  
|Təhsili              = {{*}}Ağdam Kənd Təsərrüfatı Texnikumu (1927–1929)
 
{{*}}Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitu­tu­, aqronomluq fakültəsi ( 1930–1934)
 
{{*}}Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitu­tu­, aspi­rantura ( 1934–1936)
 
{{*}}Ümum­ittifaq Elmi Tədqiqat Gübrələmə və Aqrotorpaqşünaslıq İnstitutu, aspi­rantura (1936–1939)
  |Elmi rəhbəri         =  
  |Tanınmış yetirmələri =  
  |Tanınır               = <!--Alimə fəaliyyətinə görə verilən ləqəb-->
|Mühüm layihələri      =
|Üzvlüyü              = Azərbaycan SSR EA, həqiqi üzv
  |Mükafatları           ={{"Stalin" mükafatı}}{{Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi}}<br>{{"Şərəf Nişanı" ordeni}}{{"Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı}}{{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı}}{{"Şərəf Nişanı" ordeni}}
  |İmzası               =  
  |Sayt                  =  
  |Commons              =  
}}
}}
==Həyatı==
'''Hüseynov Cəbrayıl Muxtar oğlu''' 1913-cü il yanvarın 16-da Şəki şəhərində doğulmuşdur.
C.Hüseynov Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun Aqronomluq fakültəsini bitirmişdir (1934).
C.Hüseynov aqrar elmlər namizədi (1939) və aqrar elmlər doktoru (1947) dərəcəsini, professor (1948) elmi adını almışdır.
==Elmi naliyyətləri==
AMEA-nın müxbir üzvü (1949), həqiqi üzvü (1961) seçilmişdir. Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda və Azərbaycan ET Pambıqçılıq İnstitutunda baş elmi işçi işləmişdir (1936). Ümumittifaq Elmi Tədqiqat Gübrələmə və Aqrotorpaqşünaslıq İnstitutunun aspirant olmuşdur (1936-1939). SSRİ [[Elmlər Akademiyası]]nın Azərbaycan Torpaqşünaslıq sektorunda baş elmi işçi (1940), Torpaqşünaslıq və Aqrokimya Bölməsində direktor işləmişdir (1944-1945). [[Azərbaycan]] SSR EA Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutunun ilk direktoru olmuş (1945) və bu vəzifədə 1952-ci ilə kimi çalışmışdır. ADU-nun Biologiya fakültəsinin professoru olmuşdur (1969). 1963-cü ildə yenidən İnstitutun direktoru vəzifəsinə seçilmiş və ömrünün axırına kimi (1974) bu vəzifədə çalışmışdır.
==İş fəaliyyəti==
[[Respublika]]da mineral və üzvi gübrələrin, o cümlədən, fosfor gübrəsinin istehsal sahəsində alimin mühüm tədqiqatları olmuşdur. Onun təklifi ilə Sumqayıt şəhərinin neft sənayesinin tullantısı olan işlənmiş sulfat turşusundan superfosfat istehsal zavod tikilmişdir. C.Hüseynov ilk dəfə neft sənayesinin tullantısı olan turş qudronlu superfosfat istehsal edilməsinin nəzəri əsaslarını vermiş, onun bilavasitə istehsal, tətbiq edilməsinə nail olmuşdur. 1958-1963-cü illərdə akademik C.Hüseynov neft emalı sənayesi tullantılarından alman neft-boy maddəsi (NBM) nəinki respublikamızda, həm də dünya miqyasında geniş marağa səbəb olmuşdur. Bu təsərrüfat əhəmiyyəti nəzərə alınaraq NBM o illərdə respublikamızın əkinçilik sahələrində müxtəlif kənd təsərrüfatı bitkiləri əkinində (127 min hektar) fəal üzvi həlledici maddə kimi istifadə edilmişdir. Son tədqiqatları əsasən neft sənaye tullantılarından alınmış yeni üzvi-mineral gübrələrin, eləcə də respublikada böyük ehtiyatı olan bitumlu süxurun və yanar şistin kənd təsərrüfatında geniş tətbiqinə həsr edilmişdir.
==Mükafatları==
C.Hüseynov 200 elmi əsərin, o cümlədən, 6 monoqrafiya və 12 müəlliflik şəhadətnaməsinin müəllifidir. Onun rəhbərliyi altında 50-dən artıq fəlsəfə doktoru elmlər doktoru elm aləminə vəsiqə almışdır.


C.Hüseynov SSRİ Dövlət Mükafatı almış (1950), 2 dəfə «Şərəf nişanı» ordeni (1943,1951), 5 müxtəlif medalla təltif edilmişdir.
'''Cəbrayıl Hüseynov''' (1913–1974) — aqrar elmlər doktoru, professor, Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, [["Stalin" mükafatı|“Stalin” mükafatı]] laureatı, [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]].
 
==Haqqında məlumatlar==
16 yanvar 1913-cü il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub.
 
===Təhsili===
1920 – 1927-ci illərdə Nuxa şəhər 3 №-li məktəbində,
 
1927 – 1929-cu illərdə Ağdam Kənd Təsərrüfatı Texnikumunda,
 
1930 – 1934-cü illərdə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitu­tu­nun aqronomluq fakültəsində,
 
1934 – 1936-cı illərdə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitu­tu­nun aspiranturasında,
 
1936 – 1939-cu illərdə Ümum­ittifaq Elmi Tədqiqat Gübrələmə və Aqrotorpaqşünaslıq İnstitutunun aspi­ranturasında təhsil alıb.
 
===Əmək fəaliyyəti===
1934 – 1936-cı illərdə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnsti­tutunda assis­tent və Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Pambıqçılıq İnstitutunda baş elmi işçi,
 
1940 – 1944-cü illərdə SSRİ Elmlər Akademiyasının Azərbaycan filialının Torpaqşünaslıq sektorunda baş elmi işçi,
 
1944 – 1945-cü illərdə SSRİ Elmlər Akademiyasının Azərbaycan filialının Torpaqşünaslıq və Aqrokimya bölməsində direktor vəzifəsində işləyib.
 
1945 – 1952-ci illərdə Azərbaycan SSR EA Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutunun direktoru olub.
 
1952 – 1969-cu illərdə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetində professor vəzifəsində pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olub.
 
1953 – 1954-cü illərdə Azərbaycan SSR EA Əkinçilik İnstitutunun aqrokimya laboratoriyasının,
 
1953 – 1954-cü illərdə Azərbaycan SSR EA Torpaqşünaslıq İnstitutunun aqrokimya şöbəsinin müdiri olub.
 
1963 – 1974-cü illərdə Azərbaycan SSR EA Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutunun direktoru olub.
 
===Elmi fəaliyyəti===
1939-cu ildə aqrar elmlər namizədi,
 
1947-ci ildə aqrar elmlər doktoru elmi dərə­cəsini,
 
1948-ci ildə isə professor elmi adını alıb.
 
1949-cu ildə Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üzvü,
 
1961-ci ildə isə hə­qiqi üzvü seçilib.
 
Mineral və üzvi gübrələrin, o cümlədən, fosfor gübrəsinin istehsalı sahəsində mühüm tədqiqatları olmuşdur.
 
200 elmi əsərin, o cümlədən, 6 monoqrafiya və 12 müəlliflik şəha­dətnaməsinin müəllifidir. 50-dən artıq elmlər namizədinin, 4 elm­lər doktorunun elmi rəhbəri olub.
 
===İctimai-siyasi fəaliyyəti===
1950-ci ildə Bakı şəhər sovetinə, 
 
1953-cü ildə VI çağırış Azərbaycan SSR Ali Sovetinə deputat seçilib.
 
===Təltif və mükafatları===
* [["Stalin" mükafatı|“Stalin” mükafatı]] (1950);
* [["Şərəf Nişanı" ordeni|“Şərəf Nişanı” ordeni]] (1943, 1951);
* [["Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı|“Qafqazın müdafiəsinə görə” medalı]] (1944);
* [["1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı|“1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə” medalı]] (1946);
* [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi|“Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi”]] fəxri adı (1960);
*digər 3 medal;
* [[Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri fərmanı]] (1963).
 
===Vəfatı===
14 dekabr 1974-cü il tarixdə – 61 yaşında, Bakıda vəfat edib.
 
==Ədəbiyyat==
# {{ŞAZ|1|242-244}}
# {{ASE|10|290|Hüseynov Cəbrayıl Muxtar oğlu}}
# {{cite web | last =|url=http://science.gov.az/forms/skonchavshiesya-deystvitelnyie-chlenyi/3284 |title= Vəfat etmiş həqiqi üzvlər/Hüseynov Cəbrayıl Muxtar oğlu|author= |date= |website=http://science.gov.az/ |publisher=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası |language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20200923070033/http://science.gov.az/forms/skonchavshiesya-deystvitelnyie-chlenyi/3284 |archivedate =28 Mar 2018 - 23 Sep 2020 |ref = harv}}
 
{{Yoxlanılmış məqalə}}


Akademik Cəbrayıl Hüseynov 1974-cü ildə Bakıda vəfat etmişdir.
[[az:Cəbrayıl Hüseynov (akademik)]][[ru:Гусейнов, Джебраил Мухтар оглы]]
==Mənbə==
*nkpi.az
Mənbə — "https://sheki.org/wiki/Xidməti:MobileDiff/4664...57421"