41.960
redaktə
→Hacı Çələbinin Qaraqaytaqla bağlılığı və onun köçündən 500 ailənin Dağıstanda Nadir şaha əsir düşməsi haqqında müəmmalı məlumatlar
| (Eyni redaktor tərəfindən edilmiş 5 ara dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 36: | Sətir 36: | ||
'''Hacı Çələbi xan''' (?–1753) — | '''Hacı Çələbi xan''' (?–1753) — | ||
==Məlik Nəcəfqulu | ==Məlik Nəcəfqulu ilə Hacı Çələbi arasında mübarizə (1737–1743/1744)== | ||
1737-ci ilin may ayında Nadir şah Qəndəharın mühasirəsi işi ilə məşğul olarkən{{sfn|Lockhart L.|1938|p=209}} Şirvan bəylərbəyisi Sərdar xandan gələn təqdimata əsasən Şəki mahalına Nəcəfqulu adlı bir şəxsi məlik təyin etdi{{Sfn|Şəkinin Orta əsrlər tarixi (Tağı Musəvinin tədqiqatları üzrə) (18)|2023|ss=128-131}}. Bundan bir müddət sonra isə şah Şəki əhalisinin təqdimatı ilə Çələbi adlı bir şəxsi də Şəkiyə vəkil təyin etdi ki, o, əhali ilə məlik arasında vasitəçi olsun, məlik yanında əhalinin hüquqlarını qorusun{{Sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=15}}. | 1737-ci ilin may ayında Nadir şah Qəndəharın mühasirəsi işi ilə məşğul olarkən{{sfn|Lockhart L.|1938|p=209}} Şirvan bəylərbəyisi Sərdar xandan gələn təqdimata əsasən Şəki mahalına Nəcəfqulu adlı bir şəxsi məlik təyin etdi{{Sfn|Şəkinin Orta əsrlər tarixi (Tağı Musəvinin tədqiqatları üzrə) (18)|2023|ss=128-131}}. Bundan bir müddət sonra isə şah Şəki əhalisinin təqdimatı ilə Çələbi adlı bir şəxsi də Şəkiyə vəkil təyin etdi ki, o, əhali ilə məlik arasında vasitəçi olsun, məlik yanında əhalinin hüquqlarını qorusun{{Sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=15}}. | ||
| Sətir 43: | Sətir 43: | ||
{{sitat2|O vaxt Hacı Çələbi də həccə getməmişmiş, adına Çələbi deyərlərmiş. Xalq bunu vəkil edib, padşahın hüzuruna göndərərlər. Şah buna fərman verib, Şəki mahalına vəkil edər ki, Məlik Nəcəf bunsuz rəiyyətə qulluq həvalə eləməsin. Fərman alıb Şəkiyə gəlir, adına vəkil Çələbi deyibdirlər{{Sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=15}}.}} | {{sitat2|O vaxt Hacı Çələbi də həccə getməmişmiş, adına Çələbi deyərlərmiş. Xalq bunu vəkil edib, padşahın hüzuruna göndərərlər. Şah buna fərman verib, Şəki mahalına vəkil edər ki, Məlik Nəcəf bunsuz rəiyyətə qulluq həvalə eləməsin. Fərman alıb Şəkiyə gəlir, adına vəkil Çələbi deyibdirlər{{Sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=15}}.}} | ||
Məlik Nəcəfqulu Şəki mahalının köklü məlikləri nəslindən idi və özündən azı 100 il əvvəl onun ulu babası Səfiqulu, sonra babası Məlik Səfərqulu, daha sonra atası Məhəmmədxan bəy və ən axırda isə qardaşı Əlimərdan bəy Şəkinin məliyi olmuşdular. Onlar qulam mənşəli şiə müsəlmanlar idilər (o dövrlərdə səfəvilər əsir götürdükləri qeyri-müsəlman uşaqlarına əvvəl islam dininin şiə məzhəbini qəbul etdirir, sonra isə onları orduya və dövlət qulluğuna götürürdülər){{Sfn|Şəkinin Orta əsrlər tarixi (Tağı Musəvinin tədqiqatları üzrə) (15)|2023|s=120}}. Mənbələrdə Şəkiyə vəkil təyin edilmiş Çələbinin də ulu babalarının xristian olduqları qeyd edilir. Amma Çələbinin ulu babaları Məlik Nəcəfqulunun ulu babalarından azı 100 il qabaq islam dininin qəbul etmişdilər (lakin şiə yox, sünni məzhəbini). Həmçinin, mənbələrdə Çələbinin də “''ata babalarında böyüklük''” olması, onun 1551-ci ildə Səfəvi | Məlik Nəcəfqulu Şəki mahalının köklü məlikləri nəslindən idi və özündən azı 100 il əvvəl onun ulu babası Səfiqulu, sonra babası Məlik Səfərqulu, daha sonra atası Məhəmmədxan bəy və ən axırda isə qardaşı Əlimərdan bəy Şəkinin məliyi olmuşdular. Onlar qulam mənşəli şiə müsəlmanlar idilər (o dövrlərdə səfəvilər əsir götürdükləri qeyri-müsəlman uşaqlarına əvvəl islam dininin şiə məzhəbini qəbul etdirir, sonra isə onları orduya və dövlət qulluğuna götürürdülər){{Sfn|Şəkinin Orta əsrlər tarixi (Tağı Musəvinin tədqiqatları üzrə) (15)|2023|s=120}}. Mənbələrdə Şəkiyə vəkil təyin edilmiş Çələbinin də ulu babalarının xristian olduqları qeyd edilir. Amma Çələbinin ulu babaları Məlik Nəcəfqulunun ulu babalarından azı 100 il qabaq islam dininin qəbul etmişdilər (lakin şiə yox, sünni məzhəbini). Həmçinin, mənbələrdə Çələbinin də “''ata babalarında böyüklük''” olması, onun 1551-ci ildə Səfəvi ordusuna qarşı döyüşdə öldürülmüş Şəki xanı Dərvişməhəmməd xanın 7-ci, yaxud 6-cı nəslindən olması<ref name=Q1 group=qeyd/>, Dərvişməhəmməd xanadək babalarının bir-bir adları, atasının adı və atasının kəndxuda olması{{sfn|Hacı Seyid Əbdülhəmid|1958|s=27}} qeyd olunur{{sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=15}}{{sfn|Hacı Seyid Əbdülhəmid|1958|s=27}}. | ||
===Məlik Nəcəfqulunun Hacı Çələbidən Nadir şaha birinci şikayəti və hər ikisinin İran-Xaraba getməsi === | ===Məlik Nəcəfqulunun Hacı Çələbidən Nadir şaha birinci şikayəti və hər ikisinin İran-Xaraba getməsi === | ||
Kərim ağa Şəkixanovun yazdığına görə Çələbinin vəkil təyin edilməsindən sonra onunla Məlik Nəcəf arasında münasibətlər heç də yaxşı olmamış və Məlik Nəcəfqulu ondan dəfələrlə Nadir şaha şikayətlər etmişdi. Məlik Nəcəfqulunun birinci – Nadir şah Dərbənd yaxınlığındakı İran-Xarab adlı hərbi düşərgəsində olarkən etdiyi şikayəti isə az qala Çələbinin edamı ilə | Kərim ağa Şəkixanovun yazdığına görə Çələbinin vəkil təyin edilməsindən sonra onunla Məlik Nəcəf arasında münasibətlər heç də yaxşı olmamış və Məlik Nəcəfqulu ondan dəfələrlə Nadir şaha şikayətlər etmişdi. Məlik Nəcəfqulunun birinci – Nadir şah Dərbənd yaxınlığındakı İran-Xarab adlı hərbi düşərgəsində olarkən etdiyi şikayəti isə az qala Çələbinin edamı ilə nəticələnə bilərdi. Kərim ağa Şəkixanov həmin hadisəni belə təsvir edir: | ||
{{sitat2|Neçə vaxt bundan keçəndən sonra məlik şah yanına gedər. Şah da İran-Xarabda imiş. Şaha ərz elə ki, Çələbi məni qoymur ki, şahın qulluğun rəiyyətə buyuram. Şahın qulluğunu tutmurlar. Nə özü qulaq asır, nə xalqı qoyur. Şah qəzəbnak olub, Çələbini istər, Çələbi şahın qulluğuna gedər. Şaha bunun gəlməyi məlum olur. Hüzura istər. Məlik də hüzurda varmış. Şah, Çələbiyə acıqlanıb ki, mənim qulluğumu nə üçün qoymursan əmələ gələ? Bunu öldürün! Çələbinin boğazına kəndir salırlar. Bu halda, kəndir boğazında, ərz eyləyər ki, başına dönüm, mənim təqsirim nədir, bihəq yerə məni öldürürsən? Şah buyurur ki, məlik deyir: Çələbi qoymur şahın qulluğu əmələ gələ. Ərz eylər ki, sənə fəda olum, məsələn, şahdan bir qulluq gəlsə, məlik dörd-beş qulluq da onun üstünə qoyub rəiyyətə həvalə eylər. Mən deyirəm ki, şah məni vəkil edibdir. Razı olmanam ki, şahın rəiyyəti[ni] əbəs yerə xarab eləyəsən. Məlik bu səbəbdən xilaf yerə ərz eylər. Rəiyyət padşahın ixtiyarındadır. | {{sitat2|Neçə vaxt bundan keçəndən sonra məlik şah yanına gedər. Şah da İran-Xarabda imiş. Şaha ərz elə ki, Çələbi məni qoymur ki, şahın qulluğun rəiyyətə buyuram. Şahın qulluğunu tutmurlar. Nə özü qulaq asır, nə xalqı qoyur. Şah qəzəbnak olub, Çələbini istər, Çələbi şahın qulluğuna gedər. Şaha bunun gəlməyi məlum olur. Hüzura istər. Məlik də hüzurda varmış. Şah, Çələbiyə acıqlanıb ki, mənim qulluğumu nə üçün qoymursan əmələ gələ? Bunu öldürün! Çələbinin boğazına kəndir salırlar. Bu halda, kəndir boğazında, ərz eyləyər ki, başına dönüm, mənim təqsirim nədir, bihəq yerə məni öldürürsən? Şah buyurur ki, məlik deyir: Çələbi qoymur şahın qulluğu əmələ gələ. Ərz eylər ki, sənə fəda olum, məsələn, şahdan bir qulluq gəlsə, məlik dörd-beş qulluq da onun üstünə qoyub rəiyyətə həvalə eylər. Mən deyirəm ki, şah məni vəkil edibdir. Razı olmanam ki, şahın rəiyyəti[ni] əbəs yerə xarab eləyəsən. Məlik bu səbəbdən xilaf yerə ərz eylər. Rəiyyət padşahın ixtiyarındadır. | ||
| Sətir 55: | Sətir 55: | ||
Yuxarıda adı çəkilən İran-Xarab hərbi düşərgəsi Dərbənddən bir qədər şimal-qərbdə yerləşirdi və 1742-ci ilin iyun ayında Nadir şahın göstərişi ilə salınmışdı{{Sfn|Бутков П.Г. (часть первая)|1869|с=213}}{{Sfn|Axworthy M.|2006|p=237}}. Şahın 1742-ci ilin noyabrında həmin düşərgədən Dağıstanın şimalına – Terek çayı sahilinə, yürüş etdiyini{{sfn|Lockhart L. (0)|1938|p=209}}, 10 fevral 1743-cü il tarixdə isə oradan təcili geri dönərək ordusunu Osmanlı sərhədlərinə apardığını{{sfn|Lockhart L. (1)|1938|p=211}} nəzərə alsaq, o zaman təxmin edə bilərik ki, Məlik Nəcəfqulu ilə Hacı Çələbinin İran-Xarabda olduqları gün, yaxud günlər, 1742-ci ilin iyun – noyabr ayları arasına təsadüf etməlidir. | Yuxarıda adı çəkilən İran-Xarab hərbi düşərgəsi Dərbənddən bir qədər şimal-qərbdə yerləşirdi və 1742-ci ilin iyun ayında Nadir şahın göstərişi ilə salınmışdı{{Sfn|Бутков П.Г. (часть первая)|1869|с=213}}{{Sfn|Axworthy M.|2006|p=237}}. Şahın 1742-ci ilin noyabrında həmin düşərgədən Dağıstanın şimalına – Terek çayı sahilinə, yürüş etdiyini{{sfn|Lockhart L. (0)|1938|p=209}}, 10 fevral 1743-cü il tarixdə isə oradan təcili geri dönərək ordusunu Osmanlı sərhədlərinə apardığını{{sfn|Lockhart L. (1)|1938|p=211}} nəzərə alsaq, o zaman təxmin edə bilərik ki, Məlik Nəcəfqulu ilə Hacı Çələbinin İran-Xarabda olduqları gün, yaxud günlər, 1742-ci ilin iyun – noyabr ayları arasına təsadüf etməlidir. | ||
Maraqlıdır ki, o dövrün müəlliflərindən olan Məhəmməd Kazım isə həmin vaxt Dağıstanda – Qaraqaytaq yaxınlığında, Hacı Çələbinin öz ailəsi də daxil olmaqla, | Maraqlıdır ki, o dövrün müəlliflərindən olan Məhəmməd Kazım isə həmin vaxt Dağıstanda – Qaraqaytaq yaxınlığında, Hacı Çələbinin öz ailəsi də daxil olmaqla, başçılıq etdiyi icmanın 500 ailəlik köçünün Qaraqaytaqdan geri dönən Nadir şah ordusunun qarşısına çıxdığını və nəticədə onların hamısının əsir götürülərək bu düşərgəyə aparıldığını yazır. Məhəmməd Kazıma görə, Nadir şah Dağıstanda olarkən – hicri 1155-ci ildə üç ay keçdikdən sonra (6 may 1742-ci il tarixdən sonra){{sfn|Мухаммад-Казим|1965|с=627}}{{sfn|Козлова А.Н. (1)|2011|с=74}}, o, eyni vaxtda dörd tərəfə dörd ordu göndərmiş və bunlardan üçüncüsü Qaraqaytağa – Hacı Çələbiyə qarşı olmuşdur: | ||
{{sitat2|[Nadir şah] Xanəli xan Kuklana və Gəncə hakimi Həsənəli xana əmr etdi ki on minə yaxın adamla Qaraqaytaqda Hacı Çələbinin<ref name=Q2 group=qeyd/> yolunu kəsib onu dəf etməyə çalışsınlar{{sfn|Мухаммад-Казим|1965|с=628–634}}{{Sfn|Şəkinin Orta əsrlər tarixi (Tağı Musəvinin tədqiqatları üzrə) (20)|2023|ss=135-138}}{{Sfn|Козлова А.Н. (2)|2011|с =75}}... Xanəli xan Kuklan və Gəncəli Həsənəli xan, Hacı Çələbi Qaraqaytağinin üzərinə getdilər. Həmin ölkəyə daxil olan kimi ləzgi dəstələri ilə qarşılaşdılar. Qaraqaytaq vadisi döyüş meydanına çevrildi və o iki şanlı ordunun əsgərləri döyüşmək üçün sıraya düzüldülər. Hər iki tərəfdən şöhrətli döyüşçülər, layiqli igidlər döyüş meydanına girdilər. Elə bir döyüş oldu ki, o mavi göydəki qaniçən Mərrix (Mars) də o iki şanlı ordunu mədh etməyə və alqışlamağa başladı. Ləzgilər üç-dörd saat mətanət və cəsarət göstərdilər, lakin yalnız meşələrdə və kolluqlarda döyüşməyə öyrəşdikləri üçün açıq meydanda qalibiyyətli əsgərlərin hücumuna tab gətirə bilmədilər, sıraları dərhal dağıldı və qaçdılar. Həmin ağır gündə ləzgi tayfasından çoxlu sayda döyüşçü qalibiyyətli ordu tərəfindən öldürüldü və əsir götürüldü. Qeyd edilən qazilər parlaq qələbə ilə geri döndülər. Bu zaman fələyin hökmü və ilahi qismətə uyğun olaraq başqa bir dağ boyunca keçilməz istehkamlara doğru hərəkət edən Hacı Çələbinin ailəsi və onun camaatından təxminən beş yüz ailə qalibiyyətli ordunun qarşısına çıxdı. Qadınlı-kişili o adamların hamısı qalibiyyətli gənclər tərəfindən əsir götürüldü. Xanəli xan Hacı Çələbinin ailəsini və başqa başçıların ailələrini tamamilə sağ-salamat qalibiyyətli ordunun düşərgəsinə gətirəndə, onlar hörmətlə qarşıladılar, dünya fatehlərinin ağası və şahlar şahının məhəbbətinə layiq görüldülər{{sfn|Мухаммад-Казим|1965|с=628–634}}{{Sfn|Şəkinin Orta əsrlər tarixi (Tağı Musəvinin tədqiqatları üzrə) (20)|2023|ss=136-137}}{{Sfn|Козлова А.Н. (3)|2011|с=78}}.}} | {{sitat2|[Nadir şah] Xanəli xan Kuklana və Gəncə hakimi Həsənəli xana əmr etdi ki on minə yaxın adamla Qaraqaytaqda Hacı Çələbinin<ref name=Q2 group=qeyd/> yolunu kəsib onu dəf etməyə çalışsınlar{{sfn|Мухаммад-Казим|1965|с=628–634}}{{Sfn|Şəkinin Orta əsrlər tarixi (Tağı Musəvinin tədqiqatları üzrə) (20)|2023|ss=135-138}}{{Sfn|Козлова А.Н. (2)|2011|с =75}}... Xanəli xan Kuklan və Gəncəli Həsənəli xan, Hacı Çələbi Qaraqaytağinin üzərinə getdilər. Həmin ölkəyə daxil olan kimi ləzgi dəstələri ilə qarşılaşdılar. Qaraqaytaq vadisi döyüş meydanına çevrildi və o iki şanlı ordunun əsgərləri döyüşmək üçün sıraya düzüldülər. Hər iki tərəfdən şöhrətli döyüşçülər, layiqli igidlər döyüş meydanına girdilər. Elə bir döyüş oldu ki, o mavi göydəki qaniçən Mərrix (Mars) də o iki şanlı ordunu mədh etməyə və alqışlamağa başladı. Ləzgilər üç-dörd saat mətanət və cəsarət göstərdilər, lakin yalnız meşələrdə və kolluqlarda döyüşməyə öyrəşdikləri üçün açıq meydanda qalibiyyətli əsgərlərin hücumuna tab gətirə bilmədilər, sıraları dərhal dağıldı və qaçdılar. Həmin ağır gündə ləzgi tayfasından çoxlu sayda döyüşçü qalibiyyətli ordu tərəfindən öldürüldü və əsir götürüldü. Qeyd edilən qazilər parlaq qələbə ilə geri döndülər. Bu zaman fələyin hökmü və ilahi qismətə uyğun olaraq başqa bir dağ boyunca keçilməz istehkamlara doğru hərəkət edən Hacı Çələbinin ailəsi və onun camaatından təxminən beş yüz ailə qalibiyyətli ordunun qarşısına çıxdı. Qadınlı-kişili o adamların hamısı qalibiyyətli gənclər tərəfindən əsir götürüldü. Xanəli xan Hacı Çələbinin ailəsini və başqa başçıların ailələrini tamamilə sağ-salamat qalibiyyətli ordunun düşərgəsinə gətirəndə, onlar hörmətlə qarşıladılar, dünya fatehlərinin ağası və şahlar şahının məhəbbətinə layiq görüldülər{{sfn|Мухаммад-Казим|1965|с=628–634}}{{Sfn|Şəkinin Orta əsrlər tarixi (Tağı Musəvinin tədqiqatları üzrə) (20)|2023|ss=136-137}}{{Sfn|Козлова А.Н. (3)|2011|с=78}}.}} | ||
Dərbənddən bir qədər şimal-qərbdə yerləşən tarixi Qaraqaqaytaq vilayəti həmin vaxt müstəqil bir usmilik idi və onun başında usmi Əhməd xan dururdu. Lakin Məhəmməd Kazım bu yerdə nədənsə onun adını heç çəkmir? Nəzərə alsaq ki Məhəmməd Kazım “Name-yi aləmara-yi Nadiri” əsərini bu hadisənin göstərdiyi tarixindən<ref name=Q3 group=qeyd/> təxminən 10 il sonra – 1750-ci illərin əvvəllərində başa çatdırmışdır{{Sfn|Мухаммад-Казим|1961|с=10}} və bu hadisəni şəxsən izləməmişdir, bu hadisələr baş verərkən o, Orta Asiyada – Mərvdə idi və yataq xəstəsi idi{{Sfn|Мухаммад-Казим|1961|с=16}}, o halda onun səhv etdiyini, adları, yerləri, hadisələri və tarixləri qarışdırdığını da ehtimal etmək | Dərbənddən bir qədər şimal-qərbdə yerləşən tarixi Qaraqaqaytaq vilayəti həmin vaxt müstəqil bir usmilik idi və onun başında usmi Əhməd xan dururdu. Lakin Məhəmməd Kazım bu yerdə nədənsə onun adını heç çəkmir? Nəzərə alsaq ki Məhəmməd Kazım “Name-yi aləmara-yi Nadiri” əsərini bu hadisənin göstərdiyi tarixindən<ref name=Q3 group=qeyd/> təxminən 10 il sonra – 1750-ci illərin əvvəllərində başa çatdırmışdır{{Sfn|Мухаммад-Казим|1961|с=10}} və bu hadisəni şəxsən izləməmişdir, bu hadisələr baş verərkən o, Orta Asiyada – Mərvdə idi və yataq xəstəsi idi{{Sfn|Мухаммад-Казим|1961|с=16}}, o halda onun səhv etdiyini, adları, yerləri, hadisələri və tarixləri qarışdırdığını da ehtimal etmək olar. Amma məsələ burasındadır ki, həqiqətən də həmin dövrlərdə Şəki ilə Qaraqaytaq arasında sıx əlaqələr mövcud olmuşdu. Məsələn, hicri 1159-cu (24.01.1746–12.01.1747) ildə Hacı Çələbinin Şəki xanı seçilməsi barədə Nuxadan Qaraqaytağa məktub göndərilmişdir{{Sfn|Azərbaycan tarixi arxiv sənədlərində|2012|ss=27, 381-380}}. Yaxud, Şəki xanı [[Məhəmmədhüseyn xan|Məhəmmədhüseyn xanın]] hakimiyyəti dövründə (1760–1780) Şəki xanlığının Car və Tabasaranla yanaşı, Qaraqaytaqda da kəndləri vardı{{Sfn|Şəki ən qədim zamanlardan günümüzədək|2020|s=220}}. Yaxud, türk dillərindən biri olan qumuq dili Qaraqaytaq əhalisinin danışdığı iki əsas dildən biri olduğu kimi, Şəki əhalisinin də o dövrlərdə həmin dildə danışması bir mənbədə qeyd olunmuşdur{{Sfn|Серебров А.Г.|1958|с=180}}{{Sfn|Şəki ən qədim zamanlardan günümüzədək|2020|s=220}} və s. Lakin Məhəmməd Kazımın Hacı Çələbi ilə bağlı məlumatlarının doğruluğu təkzib edilə bilmədiyi kimi, təsdiqlənməsi də yetərli məlumatın olmaması səbəbindən hələlik mümkün deyil. Amma bir şeyə xüsusi diqqət yetirmək lazımdır ki, “Name-yi aləmara-yi Nadiri”də Hacı Çələbinin və onun adamlarının Nadir şaha qarşı döyüşməsi barədə heç nə deyilmir. Əksinə onun ailəsinin və başçılıq etdiyi icmadan 500 ailənin Nadir şahın düşərgəsində hörmətlə qarşılandığını görürük. Kərim ağa Şəkixanov isə yazır ki, həmin vaxt Nadir şah Hacı Çələbini edam etdirmək istəyirmiş, amma fikrini dəyişərək onu əfv edibmiş və ona əvvəlkindən artıq imtiyaz verərək Şəkiyə göndəribmiş. Nə baş verib? Yaxud nə baş verə bilərdi? Bizə elə gəlir ki, Hacı Çələbi Nuxada Məlik Nəcəfqulu ilə yola gedə bilməyərək, yaxud hansısa başqa bir səbəbdənsə Şəkidə yaşayan öz tərəfdarlarını ailəvi şəkildə Qaraqaytağa köçürürmüş. Əgər Şəki mahalını 500 ailə (təxm. 2.000–2.500 nəfər) tərk edərdisə, o halda təbii ki, bu mahaldan toplanan vergilərin həcmi də əhəmiyyətli şəkildə azalacaqdı. Ona görə də Məlik Nəcəfqulu durumu Nadir şahın nəzərinə çatdırmış, şah isə öz növbəsində, Şəkidən köçənlərin geri qaytarılmasına göstəriş vermişdir. | ||
Kərim ağa Şəkixanovda şəkililərin Nadir şaha əsir düşməsi və sonra əsirlərin geri qaytarılması barədə bir kəlmə də yoxdur. Lakin bu barədə Hacı Seyid Əbdülhəmiddə aşağıdakı məlumatlar var: | Kərim ağa Şəkixanovda şəkililərin Nadir şaha əsir düşməsi və sonra əsirlərin geri qaytarılması barədə bir kəlmə də yoxdur. Lakin bu barədə Hacı Seyid Əbdülhəmiddə aşağıdakı məlumatlar var: | ||