41.962
redaktə
Gəncə – Qazax arasındakı yolda baş vermiş döyüş (1752): Redaktələr arasındakı fərq
Gəncə – Qazax arasındakı yolda baş vermiş döyüş (1752) (redaktə)
15:01, 27 may 2024 versiyası
, 27 may→Mənbələrdə döyüşün baş verdiyi tarixlər
| Sətir 131: | Sətir 131: | ||
====Mənbələrdə döyüşün baş verdiyi tarixlər==== | ====Mənbələrdə döyüşün baş verdiyi tarixlər==== | ||
Pyotr Butkov öz kitabının birinci{{Sfn|Бутков П.Г. (часть первая 2)|1869|с=239}} və ikinci hissəsində{{sfn|Бутков П.Г. (часть третья 5) |1869|с=89}} döyüşün 12 aprel (Qriqori təqvimi ilə 23 aprel) 1752-ci il tarixdə baş verdiyini göstərir. O, bunu 11 iyul (Qriqori təqvimi ilə 22 iyul) 1752-ci il tarixdə Həştərxandan Sankt-Peterburqa göndərilmiş məktubdan götürmüş olmalıdır, çünki həmin məktubda tarix eynidir{{sfn|Бутков П.Г. (часть первая 5) |1869|с=390-391}}. Lakin həmin məktubun kimin izahı əsasında tərtib olunması bilinmir, sadəcə qeyd edilir ki, Bundan (mitropolit Romandan) sonra, ziyarətə gələn insanların hekayələrindən buna (mitropolit Romanın dediklərinə) bənzər bəzi məlumatlar əldə edildi: Bu isə onu göstərir ki, döyüşün tarixi həmin məktuba kiminsə şifahi məlumatı əsasında qeyd edilmişdir, bu heç bir sənədə, etibarlı mənbəyə əsaslanmır və doğru olmaya bilər. Həqiqətən də həmin tarix o dövrün digər mənbəsi tərəfindən də təsdiqlənmir, əksinə, o dövrün xronikaları olan “Car salnaməsi”də və “Hadisələrin təsviri”ndə fərqli tarix göstərilir və adı çəkilən əsərlərdəki tarixlər üst-üstə düşür. | Pyotr Butkov öz kitabının birinci{{Sfn|Бутков П.Г. (часть первая 2)|1869|с=239}} və ikinci hissəsində{{sfn|Бутков П.Г. (часть третья 5) |1869|с=89}} döyüşün 12 aprel (Qriqori təqvimi ilə 23 aprel) 1752-ci il tarixdə baş verdiyini göstərir. O, bunu 11 iyul (Qriqori təqvimi ilə 22 iyul) 1752-ci il tarixdə Həştərxandan Sankt-Peterburqa göndərilmiş məktubdan götürmüş olmalıdır, çünki həmin məktubda da tarix eynidir{{sfn|Бутков П.Г. (часть первая 5) |1869|с=390-391}}. Lakin həmin məktubun kimin izahı əsasında tərtib olunması bilinmir, sadəcə qeyd edilir ki, Bundan (mitropolit Romandan) sonra, ziyarətə gələn insanların hekayələrindən buna (mitropolit Romanın dediklərinə) bənzər bəzi məlumatlar əldə edildi: Bu isə onu göstərir ki, döyüşün tarixi həmin məktuba kiminsə şifahi məlumatı əsasında qeyd edilmişdir, bu heç bir sənədə, etibarlı mənbəyə əsaslanmır və doğru olmaya bilər. Həqiqətən də həmin tarix o dövrün digər mənbəsi tərəfindən də təsdiqlənmir, əksinə, o dövrün xronikaları olan “Car salnaməsi”də və “Hadisələrin təsviri”ndə fərqli tarix göstərilir və adı çəkilən əsərlərdəki tarixlər üst-üstə düşür. | ||
Əgər “Car salnaməsi”ndə xanların həbs edilməsinin ardınca gürcülərin Gəncə qalasını mühasirəyə almasının göstərilən tarixi Qriqori təqvimi ilə aprelin 1-i dirsə, “Hadisələrin təsviri” adlı anonim gürcü xronikasında da eyni tarix xanların həbs edilməsinin tarixidir. Bundan başqa, “Car salnaməsi”ndə həlledici döyüşün aprelin 8-də, şənbə günü baş verdiyi göstərilirsə, “Hadisələrin təsviri”ndə də göstərilir ki, eyni tarixdə çarlar məğlubiyyətə uğrayaraq geri çəkilmiş, əsir düşmüş xanlar azad olunaraq Gəncəyə – Hacı Çələbinin yanına getmiş, Gəncədəki gürcü tacirləri qarət olunmuşlar. Bu isə o deməkdir ki, bu döyüşlə bağlı “Car salnaməsi”ndə göstərilən aşağıdakı tarixlər dəqiqdir, çünki digər mənbədəki tarixlərlə üst-üstə düşür və heç bir şübhə doğurmamalıdır: | Əgər “Car salnaməsi”ndə xanların həbs edilməsinin ardınca gürcülərin Gəncə qalasını mühasirəyə almasının göstərilən tarixi Qriqori təqvimi ilə aprelin 1-i dirsə, “Hadisələrin təsviri” adlı anonim gürcü xronikasında da eyni tarix xanların həbs edilməsinin tarixidir. Bundan başqa, “Car salnaməsi”ndə həlledici döyüşün aprelin 8-də, şənbə günü baş verdiyi göstərilirsə, “Hadisələrin təsviri”ndə də göstərilir ki, eyni tarixdə çarlar məğlubiyyətə uğrayaraq geri çəkilmiş, əsir düşmüş xanlar azad olunaraq Gəncəyə – Hacı Çələbinin yanına getmiş, Gəncədəki gürcü tacirləri qarət olunmuşlar. Bu isə o deməkdir ki, bu döyüşlə bağlı “Car salnaməsi”ndə göstərilən aşağıdakı tarixlər dəqiqdir, çünki digər mənbədəki tarixlərlə üst-üstə düşür və heç bir şübhə doğurmamalıdır: | ||